3685665821

16 Renata Pęciak

Terroru, krytykując słabość Dyrektoriatu, bezgranicznie oddane było sprawie rewolucji oraz ideom rewolucyjnym. Początkowo Say redagował artykuły literackie oraz streszczenia różnych dzieł, później publikował najważniejsze dla czasopisma artykuły z zakresu ekonomii politycznej, a w końcu został redaktorem naczelnym. Efektem jego działalności w periodyku na przestrzeni 11 lat było 125 publikacji¹⁷.

Wraz z wybuchem rewolucji francuskiej Say - w związku ze swoim pochodzeniem kupieckim, powiązaniami z kręgami handlowymi w Londynie, Paryżu i Genewie - miał podstawy do faworyzowania rewolucyjnych dążeń i celów. Udzielając swojego całkowitego poparcia, nigdy nie byl aktywnym uczestnikiem rewolucji; nie stanął również w opozycji nawet podczas okresu terroru, chociaż wyrażał dezaprobatę na lamach czasopisma^l8.W jego późniejszych pracach brak jest „(...) retrospektywnego lamentu, którym rozkoszowali się nawet liberałowie”¹⁹. Nie ma również dowodów, że kiedykolwiek wziął udział w jakiejś demonstracji politycznej bądź wstąpił do jakiegokolwiek klubu politycznego. Say był mniej reakcyjny niż większość republikanów w okresie trwania Dyrektoriatu. Nie perorował z oburzeniem wobec wydarzeń, które rozegrały się w czasie Wielkiego Terroru ani również nie występował przeciw jakobinom. Niemniej jednak ich przywódcę Maximiliana Robespierre’a uznawał za uzurpatora; choć nie za uzurpatora dążącego do monarchii, lecz za autokratę uzurpującego sobie władzę Zgromadzenia Narodowego i Komitetu Ocalenia Narodowego²⁰. Choć mniej niż republikanie, wierzył w prawo i rząd, utrzymując, iż w przyszłości pomyślność gospodarek i świata będzie zależeć od rozwoju wszelkiej działalności ekonomicznej, przez co również nauki ekonomii politycznej.

Napoleon Bonaparte mianował Saya sekretarzem-redaktorem Komisji legislacyjnej, której zadaniem było opracowanie nowej ustawy konstytucyjnej - Konstytucji roku VIII²¹. Poparcie udzielone Napoleonowi przez redaktorów „La Decade” przy okazji zamachu stanu 18 brumaire'a VIII (9 listopad 1799 r.), pozwoliło trzem spośród redaktorów, w tym również Sayowi, zająć miejsce w Try bunacie²². Say jak większość Francuzów, żywił głęboką wiarę w słuszność i celowość tworzenia nowego porządku politycznego i gospodarczego opartego na zasadach liberalnych.

¹⁷    P. Steiner: The Structur ofSay's Economic Writings. „The Euro pean Journal of the Histoiy of Economic Thought" Suinmer 1998. s. 228.

¹⁸    P. Steiner: Comment stabiliser Tordre social moderne? J.-B. Say, Teconomie politiąue et la Revolution. „Economieet Societe". „Oeconomia". Serie P.E. juillet-octobre 1990. no° 13, s. 173.

¹⁹    R.R. Palmer: J.-B. Say. An Economist in Troubled Times. University Press Princeton. Princeton 1997, s. 5.

²⁰    Ibidem, s. 27.

²¹    J. Valynseele: Les Say et leurs alliences. Paris 1971, s. 41.

²²    Trybunat został powołany mocą Konsty tucji z 1799 r. Jego zadaniem było opiniowanie na forum parlamentu rządowy ch projektów ustaw. Został zniesiony w 1817 r.