4042547787

O roli „laboratoriów idei", czyli Ihink tank we współczesnym świecie

Heisenberga⁴. To stwierdzenie potwierdza znaczenie różnorodności, a więc pluralizmu ośrodków badawczych; można uznać również, że wymaga tego demokracja.

Jeszcze jedna uwaga na temat definicji. Każdy ihink tank może interesować się polityką i strategią instytucji prywatnej (z reguły przedsiębiorstwa) lub publicznej (z reguły państwa lub organizacji międzynarodowej), ale zawsze, ze swojej istoty, powinien podejmować daną problematykę, mając na względzie interes ogółu. Niezależnie od tego, jak go będziemy rozumieć (interes ogółu ma z natury charakter wieloaspektowy), nie można go nigdy sprowadzić do sumy interesów jednostek. To właśnie odróżnia Ihink tank od takich instytucji jak kancelarie doradcze, agencje public rela-tions, czy grupy nacisku, które mają za zadanie promocję i obronę interesów partykularnych. W teorii to rozróżnienie ma bardzo jednoznaczny charakter. W praktyce sytuacja może być bardziej złożona. Lobbiści często twierdzą, że pracują na rzecz interesu ogółu, tak jak kiedyś się mówiło, że to co jest dobre dla Generał Motors, jest dobre dla Stanów' Zjednoczonych. Niemniej postrzegają oni świat zewnętrzny w' pierwszej kolejności przez pryzmat interesów sw'oich klientów. Ze swojej strony think tank musi niekiedy odmówić współpracy z potencjalnym partnerem, jeśli dzieli ich wizja interesu ogółu. Tak czy inaczej, trzeba mówić o wizji interesu ogółu. Takie sformułowanie zakłada implicite, że interes ten nie jest jednoznacznie określony. W systemie demokratycznym think tank bierze udział w jego zdefiniowaniu. Na tym poziomie bezwzględnie konieczne jest podjęcie dyskusji stricte ideologicznej i pluralizm.

W erze globalizacji, zarządzanie globalne stało się stopniowo głównym przedmiotem zainteresowania wielkich ośrodków' badawczych na świecie. Z powodu jakościowej zmiany zjaw iska współzależności, będącej następstwem rewolucji w sferze technologii informacji i komunikacji, wstrząs lub zakłócenia w określonym obszarze systemu międzynarodowego - funkcjonalnym lub regionalnym - może zdestabilizować cały system jako taki (to zjawisko nieliniowe⁵, znane zwyczajowo jako „efekt motyla’⁷⁶), podobnie jak w ciele ludzkim wypadek dotykający krytyczną funkcję organizmu może doprowadzić do śmierci.

Z tego powodu konieczne jest ciągle dostosowywanie sposobów regulacji na wszystkich poziomach i zapewnienie odpowiedniej koordynacji całości. Tak właśnie można opisać w zwięzły sposób kwestię zarządzania globalnego. Ten problem jest trudniejszy niż organizacja przedsiębiorstwa i jego zarządzanie, choć na pierwszy

' Jeden z istotnych elementów mechaniki kwantowej, zasada nieoznaczoności sformułowana przez niemieckiego fizyka Wernera Heisenberga (1901-1976) głosi, że w świecie subatomowym nie możemy jednocześnie dokładnie określić położenia i pędu (prędkości) badanego obiektu, co nic wynika z niedoskonałości aparatury badawczej, ale z dualizmu korpuskulamo-falowego.

^! Zjawiska nieliniowe, często będące przedmiotem badań w naukach przyrodniczych i społecznych, cechują się tym, że charakteryzujących je zmiennych nic da się wyprowadzić z niezależnych danych.

⁶ Koncepcję tę sformułował jeden z twórców teorii chaosu Edward Lorenz. Zakłada ona, że nawet niewielka zmiana (trzepot skrzydeł motyla) może mieć zasadniczy wpływ na otoczenie (np. warunki atmosferyczne).