4042547804

O roli „laboratoriów idei", czyli Ihink tank we współczesnym świecie

Mówiąc o Europie Wschodniej, trzeba podkreślić rolę ośrodków' badawczych w Polsce. To właśnie w Warszawie, jeszcze przed II wojną św iatową, powstał}' pierwsze tego typu instytucje w tej części Europy. W 1920 r. rozpoczął działalność Instytut Gospodarki Społecznej, w 1931 r. Instytut Spraw Społecznych, w 1928 r. Instytut Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen. Podczas „zimnej wojny”, gdy reżim komunistyczny zwalcza! wszelkie formy niezależnej refleksji intelektualnej, działalność Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM), założonego w 1947 r., charakteryzowała się znaczącym otwarciem na Zachód. W 1979 r. IFRI nawiązał kontakty z PISM: w latach 1979 i 1989 odbyty się dwustronne spotkania, braliśmy również udział w wydarzeniach organizowanych przez inne polskie ośrodki badawcze. Z inicjatywy IFRI czy też Centrum Francusko-Austriackiego’, w spółpraca z polskimi ośrodkami pozwoliła na nawiązanie cennego dialogu i wymianę opinii na tematy ekonomiczne, polityczne i strategiczne. Te kontakty kontynuow ano po upadku komunizmu; uległy one w zmocnieniu. Gdy Polska wyzwoliła się z komunistycznego gorsetu, w kraju tym powstały nowe instytucje badawcze, takie jak założone we wrześniu 1989 r. Centrum im. Adama Smitha, pierw szy niezależny ośrodek w Polsce i w Europie Środkowej, zajmujący się analizami ekonomicznymi i promocją gospodarki wolnorynkowej, czy też powołany do życia w 1990 r. Ośrodek Studiów Wschodnich (OSW) - jedna z największych instytucji zajmujących się badaniem Europy Środkowej i Wschodniej. Odegrały one ważną rolę w procesie transformacji politycznej i gospodarczej Polski i nadal wnoszą one wkład do dyskusji na ważne tematy międzynarodowe.

PowTÓćmy do definicji mówiącej, że think tank to organizacja powstała wokół grupy badaczy. To kwestia o kapitalnym znaczeniu, która odróżnia think tank od innych typów stowarzyszeń intelektualnych, takich jak Fabian Society (założone w 1884 r. w Londynie, aby promować reformy społeczne), czy też mniej lub bardziej sformalizow ane towarzystwa bądź kluby polityczne i gospodarcze będące dziedzictwem XVIII w ieku.

Ci badacze nie prowadzą takiej działalności przez cale życie. W systemie amerykańskim ta sama osoba może na zmianę pracować jako badacz w laboratorium idei i sprawować funkcję w administracji prezydenckiej. Taka rotacja pozwala zdobyć bezcenne doświadczenie; tym właśnie think tank różni się m.in. od instytucji o tradycji czysto akademickiej. Jednak, jako badacz, każdy musi potrafić analizować zagadnienia, którymi się zajmuje, przy użyciu uznanych narzędzi wykorzystywanych w naukach humanistycznych i społecznych, a w niektóiych przypadkach - w naukach ścisłych. Tylko w ten sposób można oprzeć określone koncepcje czy propozycje dzia-

¹ Centrum Francusko-Austriackie na rzecz Zbliżenia w Europie (CFA) powstało w 1976 r. z inicjatywy premiera Francji Jacqucs’a Chiraka i kanclerza austriackiego Bnino Krcisky'cgo jako straktura międzyrządowa, mająca na celu działania na rzecz pokoju w Europie i rozwoju współpracy ekonomicznej między oboma częściami Europy. Na czele CFA stoi Thierry de Montbrial.