4042547802

I

Stosunki Międzynarodowe - International Relations • nr 1 (t.4 5 ) 20 1 2

STUDIA

Thierry de Monlbrial

O ROLI „LABORATORIÓW IDEI”, CZYLI THINK TANK WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE¹

1. Think tank: krótka charakterystyka

Gdy w latach 1978-1979 tworzyłem fundamenty Francuskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IFRI), zaledwie kilku wtajemniczonych znało we Francji pojęcie think tank i miało przynajmniej przybliżone wyobrażenie, czego ono dotyczy. To pojęcie stało się modne, niemniej wciąż nie wypracow ano jego pow szechnie akceptowanej definicji. Zwykle po francusku tłumaczy się je jako laboratorium idei. Tymczasem nie można podjąć żadnych poważnych badań na podstawie nazbyt ogólnikowych ustaleń. W tym wykładzie postanow iłem powrócić do źródeł tego zjawiska i wprowadzić wyraźne rozróżnienie między instytucją, jaką jest think tank, i klubem dyskusyjnym.

Zgodnie ze źródłoslowem, z którego wypływa, przyjmuje się, że think tank to „każda otwarta organizacja powstała wokół stałej grupy badaczy, mająca na celu opracowanie, na podstawie obiektywnych kryteriów, koncepcji związanych z prowadzeniem przez aktorów' publicznych bądź prywatnych działań politycznych lub strategicznych, służących w tej czy innej formie interesowi ogółu”. Jest to oczywiście definicja „ostra”, pew ien model idealny, ale pozwala on na wskazanie rzeczywistych instytucji, które zaliczają siebie i które inni zaliczają do tej kategorii.

Kryterium otwartości na społeczeństwo to zasadnicza cecha, która pozwala odróżnić współczesny think tank od doradców przywódców niedemokratycznych państw dawniej (przykładem może być tajny gabinet Ludwika XV²) czy w czasach obecnych. Otwartość jest synonimem dialogu ze św iatem zewnętrznym. Oczywiście pojęcie „otwartości” jest elastyczne i może przybierać różne formy. Think tank może być

I

1

Poprawiona wersja wystąpienia na fomm francuskiej Akademii Nauk Moralnych i Politycznych, 28 lutego 2011 r. Tłumaczenie z języka francuskiego: Andrzej Szeptycki. Tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji, a przypisy od tłumacza.

2

^! Tajny gabinet (zwany częściej ..Sekretem króla" lub czarnym gabinetem) byl to tajny zespól współpracowników' króla, służący prowadzeniu poufnych działań dyplomatycznych.