4387641331

INWIGILACJA AKTYWNOŚCI DUSZPASTERSKIEJ KSIĘŻY

7

Okres sprawozdawczy	Fragment raportu dotyczący kazań
10-20 IX 1946 r.	..duchowieństwo głosiło wiernym, że śluby cywilne są nieważne, a ważny jest ślub kościelny. Za wystąpienia antyrządowe w kazaniach zanotowano ks. Michała Łagodzkiego z Sandomierza i ks. Gliszczy ńskiego z Goźlic".
20-30 X 1946 r.	..duchowieństwo ostatnio wyraziło według rozumienia ludności przy chylność w stosunku do rządu, przez odczytanie specjalnego oświadczenia episkopatu dotyczącego wyborów, co w większości wpły nęło dodatnio, natomiast właściwa treść nie przemawiała tak jasno o dobry m nastaw ieniu".
10-20 XI 1946 r.	..duchowieństwo w powiecie sandomierskim oficjalnie wykazuje bierność, wystąpień żadnych nie zanotowano".
26 XI-26 XII 1948 r.	..kler z terenu dekanatu Koprzywnica zmienił kienmek swej działalności. Przestał występować z ambony, zaczął natomiast organizować różne organizacje katolickie".
maj 1951 r.	..kler na terenie powiatu pozytywnie ustosunkował się do Narodowego Plebiscytu Pokoju. [...] 5 księży z ambon nawoływało, aby ludność podpisywała karty plebiscytowe".

Źródło: Archiwum Delegatur} Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach (dalej cyt. AIPN Ki), sygn. IPN Ki 018/88, s. 111-149; Archiwum Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie (dalej cyt. AIPN Kr), sygn. IPN Kr 0258/932, t. 1. s. 404; AIPN Kr, sygn. IPN Kr 0258/932, t. 2, s. 120.

Za głoszenie „wrogich” kazań bezpieka stosowała represje. Mogło to być wezwanie danego księdza do Urzędu Bezpieczeństwa (dalej UB) i przeprowadzenie rozmowy ostrzegawczej, w celu zwrócenia uwagi na szkodliwość jego nauki. Często za pomocą zastraszeń odwodzono kapłanów od „wrogich” wypowiedzi. Gdy duchowny nie stosował się do zaleceń, wzywano go wielokrotnie do urzędu, gdzie inscenizowano przesłuchania. Jeżeli obiecał poprawę, dalsze śledztwo przerywano¹. Wystąpienia „wrogie” podlegały pod artykuł 8 dekretu o ochronie wolności sumienia i wyznania. Wówczas pojęcie „wrogie” rozszerzono na przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie kultu, rozszerzanie duszpasterstwa wśród młodzieży czy też krytykę marksizmu².

Z zachowanych sprawozdań PUBP w Sandomierzu wynika, że początkowo działalność sandomierskiej bezpieki skoncentrowana była głównie na likwidacji podziemia niepodległościowego. To jednak nie oznaczało, że działalność kaznodziejska znalazła się poza zainteresowaniem funkcjonariuszy’ aparatu bezpieczeństwa. Już w raporcie z dn. 20 IV 1945 r. podpisanym przez kpt. Stefana Czajkę -kierownika PUBP w Sandomierzu, znalazła się ocena postawy duchowieństwa, w której dopatrywano się „reakcji kontrrewolucyjnych skierowanych przeciwko polskiej demokracji”. Jako potwierdzenie „wrogiej” postawy kleru, w raporcie tym znalazł się fragment kazania ks. Nagrodkiewicza dostarczony przez informatora

1

   Tamże, s. 20.

2

   Tamże, s. 41. Dekret Rady Ministrów o ochronie wolności sumienia i wyznania ukazał się 5 VIII 1949 r.