4742459784

Warto podkreślić, że Hauswald był również wyśmienitym dydaktykiem i. jako jeden z pierwszych w Europie, już w 1904 r. uruchomił na Politechnice Lwowskiej wykłady nauk organizacji i zarządzania. Był też niestrudzonym reformatorem programów kształcenia inżynierów i uważał, że politechniki, poza wykształceniem technicznym, powinny dawać pewne wykształcenie ogólne, a w szczególności niezbędny zasób wiedzy prawnej i ekonomicznej. Jako zwolennik poświęcania dużej liczby godzin przydatnym zajęciom praktycznym zalecał, aby zamiast wykładów obowiązkowych wprowadzać system wykładów z wyboru.

Kolejnego wielkiego prekursora naukowej organizacji pracy w Polsce, Zygmunta Rytla (1880-1947), można nazwać najlepszym teoretykiem wśród praktyków. Podobnie jak Adamiecki i Hauswald był z wykształcenia inży nierem i podobnie jak oni po ukończeniu politechniki podjął pracę w przemyśle. W przeciwieństwie jednak do Adamieckiego i Haus-walda, którzy po przejściu na uczelnię poświęcali się wyłącznie pracy naukowej, Rytel do końca swojego życia pozostał wiemy praktyce przemysłowej kontynuowanej równolegle z karierą akademicką.

Przejście do historii zapewnił mu oiyginalny referat wygłoszony na drugim zjeździe Instytutu Naukowej Organizacji, traktujący o ..esogramach”. U podstaw techniki esogramów leży pojęcie tzw. nasilenia działalności, rozumianego jako liczba godzin pracy zużytych w danym okresie. W warunkach pracy zespołowej zasoby pracy włączane są zwykle stopniowo, powodując narastanie nasilenia pracy do wartości maksymalnej. Natomiast w miarę zbliżania się do zakończenia prac następuje stopniowe wy łączanie zasobów pracy i jej nasilenie maleje. Wykres pracochłonności w funkcji czasu ma więc kształt krzywej zbliżonej do rozciągniętej litery „S”. od czego pochodzi nazwa wykresu. Po raz pierwszy wprowadzono je pizy budowie parowozów, a potem znalazły powszechne zastosowanie w stoczniach.

Esogram budowy statku pokazuje normatywne narastanie pracochłonności w toku budowy, a równocześnie służy do rejestrowania rzeczywistego przyrostu pracochłonności. Konstruowanie esogramu normatywnego ma zatem kluczowe znaczenie dla planowania i organizacji produkcji w stoczni.

Największe znaczenie naukowe w dorobku Rytla ma jednak, wywodząca się od Emersona. „energetyczna" koncepcja oceny działań.

Oznaczając energię zawartą w czynniku osobowym jako E_a i energię materialnych czynników produkcji jako E,„. rów nanie pracy zapisuje on w następującej postaci:

E₀ + E_m =R + S_n + S_u + S„, + S_b

gdzie:

R - wynik działalności:

S_n - strat}' nieuniknione:

S_u - straty, któiych można uniknąć po zmianie warunków działania:

S_m — straty wynikające z prostego marnotrawstwa;

S_b - straty bezczynności.

Równanie pracy pozwala na sprecyzowanie pojęcia sprawności i skuteczności działania.

Sprawność to stosunek wyniku działania R do energii włożonej E_a + E_m, a z wzom wynika, że jest ona zawsze mniejsza od jedności.