Diagnoza według S. Ziemskiego jest to rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy, jego tendencji rozwojowych, na podstawie objawów w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości'. Natomiast diagnoza pedagogiczna według W. Okonia to rozpoznanie jakiegoś zdarzenia czy sytuacji w celu zdobycia dokładnych informacji i przygotowanie do działań naprawczych1 2. Pełna diagnoza pedagogiczna opiera się zatem na:
• obserwacji zachowań dziecka w sytuacjach zadaniowych i społecznych;
• rozmowach z dzieckiem (w miarę możliwości);
• wywiadach z rodzicami (wywiad powinien zawierać interesujące nas pytania dotyczące dziecka, jego przeszłości i funkcjonowania w rodzinie);
• analizie wytworów dziecka;
• badaniach diagnostycznych, np. testach;
• szczegółowej i wnikliwej analizie dokumentów dziecka.
Podstawowym zadaniem Schroniska dla Nieletnich jest wykonanie diagnozy zarówno pedagogicznej, jak i resocjalizacyjnej, ponieważ są one podstawą każdego oddziaływania resocjalizacyjnego. Określają one bowiem przyczyny i skutki niedostosowania społecznego oraz pozwalają na opracowanie prawidłowego oddziaływania korekcyjnego lub profilaktycznego. Istotą diagnozy resocjalizacyjnej według Lesława Pytki jest rozpoznanie istniejącego stanu rzeczy, co do którego istnieje ewentualność postępowania interwencyjnego, czyli wszelkie negatywne czy też nieprawidłowe zachowania, reakcje na ogólnie przyjęte normy, role oraz prawa3. Niedostosowanie społeczne, którym charakteryzują się nasi wychowankowie jest zjawiskiem, które występuje z bardzo wielu przyczyn. Jest to zjawisko polegające na łamaniu obowiązujących norm społecznych. Najczęściej zaburzonymi obszarami u osób nieprzystosowanych społecznie jest sfera psychologiczna, która charakteryzuje się negatywnym stanem emocjonalno- motywacyjnym oraz sfera socjologiczna - ta z kolei charakteryzuje się występowaniem zachowań nieadekwatnych do powszechnie przyjętych zasad, naruszaniem norm moralnych oraz prawnych.
14
S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy. Warszawa 1973, s. 15.
W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa 2004, s. 328.
L. Pytka, Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa 2000, s. 124.