5097154055

Granice między kreatywną, agresywną i oszukańczą rachunkowością 145

ście do polityki rachunkowości danej firmy pozwoli jedynie na określenie dogodnego dla zarządzających momentu ich ujęcia.

Podsumowując, rachunkowość kreatywna w znaczeniu pozytywnym, jest to umiejętne wykorzystanie praw wyboru polityki rachunkowości w ramach obowiązującego prawa, w celu przedstawienia wizerunku przedsiębiorstwa zgodnego z założeniami postawionymi sobie przez zarządzających. Należy podkreślić, że działania te mimo, że zorientowane na określone cele, są prowadzone tak, by nie naruszyć nadrzędnych zasad rachunkowości, a w szczególności zasady rzetelnego i jasnego obrazu (ang. true and fair view - TFV). Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy”. Koncepcja ta zakłada, że rzeczywistość ukazana w księgach rachunkowych oraz sprawozdaniach finansowych powinna być przedstawiona bez upiększania, zaciemniana, przemilczeń, jak również, że ustawa określa minimum a nie maksimum danych, jakie jednostka powinna udostępnić odbiorcom informacji [Kamiński, 2002, s. 15].

3. Rachunkowość agresywna - negatywny aspekt kreatywnej rachunkowości

W praktyce występują często sytuacje, gdy przedsiębiorstwa z jednej strony korzystają z narzędzi polityki rachunkowości zgodnie z obowiązującymi przepisami, a jednocześnie upiększają bądź zniekształcają obraz sytuacji finansowej jednostki. Dotyczy to tych praw wyboru, których swoboda nie jest w żaden sposób ograniczona, a każde z możliwych rozwiązań prowadzi do przedstawienia sytuacji podmiotu w sprawozdaniach finansowych w odmienny sposób, a równocześnie każdy wybór można uznać za zgodny z koncepcją rzetelnego i prawdziwego obrazu [Gierusz, Martyniuk, 2006, s.66], I tu możemy mówić o negatywnym aspekcie kreatywnej rachunkowości. Jednak zadaniem autorki, należy tu już mówić nie o kreatywnej, lecz o agresywnej rachunkowości. Istotą tych rozwiązań jest manipulacja danymi finansowymi mająca na celu wprowadzenie w błąd odbiorców informacji, a nie kreatywne wykorzystanie możliwości, które daje rachunkowość, do przestawienia rzeczywistego obrazu jednostki. Agresywna rachunkowość jest ukierunkowana min. na sztuczne zawyżanie zysków i innych dokonań przedsiębiorstwa, by fikcyjnie zawyżyć jego pozycję finansową oraz wycenę wartości danego podmiotu.

Jednym z głównych symptomów stosowania w danej firmie rachunkowości agresywnej jest częsta zmiana polityki rachunkowości i niektórych zasad ewidencji. Przejawia się to poprzez dominację w raportach finansowych formy nad treścią ekonomiczną. [Moczydłowska, 2002, s.5]. Rachunkowość agresywna jest głównie wykorzystywana przez kierowników, a nie przez właścicieli firm, w celu osiągania przez nich nielegalnych korzyści. Poprzez agresywną rachunkowość dążą oni do zawyżania zysku jednostki, ukrywania ryzyka finansowego, unikania ograniczeń w zaciąganiu pożyczek, manipulują wskaźnikami finansowymi w analizach dla potrzeb rynku czy kredytodawców. Dzięki tym działa-