5097154057

Granice między kreatywną, agresywną i oszukańczą rachunkowością 147

4. Granice pomiędzy rachunkowością agresywną a zwykłym oszustwem

Jak widzimy rachunkowość agresywna wykorzystuje prawa wyboru polityki rachunkowości w sposób niezgodny z istotą rachunkowości, jednak nie powinna być ona utożsamiana jednoznacznie z oszustwem księgowym. Owszem, rachunkowość agresywna zniekształca obraz finansowy jednostki oraz polega na manipulacji danymi finansowymi, ale równocześnie narzędzia przez nią wykorzystywane mieszczą się w granicach prawa. Nie możemy mówić o rachunkowości agresywnej w przypadku łamania przepisów prawnych, fałszowania ksiąg rachunkowych czy dokumentów księgowych. Agresywna rachunkowość wykorzystuje istniejące, dopuszczane przez prawo metody by przedstawić obraz firmy w korzystny dla zarządzającego sposób. Może to prowadzić do negatywnych skutków odczuwalnych przede wszystkim przez właścicieli, akcjonariuszy a także Skarb Państwa, jest jednak trudne do udowodnienia.

Międzynarodowy Standard Rewizji Finansowej definiuje natomiast oszustwo jako zamierzone działanie osób lub grupy osób z kręgu zarządu, pracowników lub osób trzecich, powodujące fałszywe przedstawienie faktów w sprawozdaniach finansowych. Obejmuje ono:

•    manipulowanie, fałszowanie lub zmianę rejestrów lub dokumentów,

•    sprzeniewierzenie zasobów majątkowych,

•    zatuszowanie lub pominięcie informacji o skutkach transakcji w rejestrach i dokumentach,

•    rejestrowanie transakcji, które nie miały miejsca,

•    błędne stosowanie zasad rachunkowości [MSRF, 2002, s. 128-136]

Niestety, działania te, jednoznacznie oznaczające oszustwo, nazywane są często kreatywną rachunkowością, mimo, że prowadzą do łamania obowiązujących przepisów oraz zasad rachunkowości, a ich przesłanką jest stworzenie oszukańczego wizerunku przedsiębiorstwa w sprawozdaniu finansowym. Przykładem takiego podejścia jest opinia prezesa zarządu PricewaterhouseCoopers A. F. Reczka - ,Jcsięgowość kreatywna to prezentacja wyceny aktywów i pasywów w sposób różniący się od tego, co jest wymagane przez prawo i w sposób zwyczajowy dla danego se&fora "[Jędrzejewska, 2002, s.2].

Na podstawie powyższych rozważań można również zauważyć, że agresywna rachunkowość obejmuje swoim zasięgiem niektóre rozwiązania mające cechy oszustwa, jest jednak zdecydowanie trudniejsza do udowodnienia, gdyż jednoznacznie nie narusza przepisów prawnych.

Powiązanie rachunkowości kreatywnej, agresywnej i oszukańczej przedstawia rysunek 1.