5270659439

Janusz Uriasz

Wstęp

Zadaniem nawigacji morskiej jest bezpieczne prowadzenie statku. Zadanie to wymaga ciągłej identyfikacji i oceny sytuacji nawigacyjnej. Ocena dokonywana jest na podstawie zdefiniowanych kryteriów. Kryteria te warunkują przynależność danej sytuacji nawigacyjnej do wzorca sytuacji bezpiecznej lub niebezpiecznej. Często miarą bezpieczeństwa nawigacyjnego jest odległość statku do niebezpieczeństwa nawigacyjnego. Tym niebezpieczeństwem może być inny statek lub przeszkoda nawigacyjna (mielizna, wrak, przęsła mostu itd.) Odległości minimalne (dopuszczalne) dla wszystkich kątów kursowych statku określą strefę bezpieczeństwa wokół niego, którą nawigator będzie chciał utrzymywać wolną od innych obiektów. Podobną strefę można utworzyć wokół dowolnego obiektu (uznanego za niebezpieczny dla żeglugi). Nawigator będzie starał się nie dopuścić do wejścia statku własnego w taką strefę. Ostatecznie definiowane są strefy bezpiecznej nawigacji. Utrzymanie manewrującego statku w obrębie takiej strefy zapewni bezpieczną - bezawaryjną nawigację.

W artykule przedstawiono przykłady i funkcje stref bezpieczeństwa statku.

1. Domena statku

Domena statku jest pewnym obszarem wokół statku, który nawigator chce utrzymać wolnym od innych obiektów (rys. 1). Jej kształt i wielkość uzależnione są od wielu czynników. Biorąc pod uwagę aspekt antykolizyjny i przepisy MPDM rozpatrujemy domenę dwuwymiarową. Najczęściej wykorzystywanym w praktyce nawigacyjnej kształtem domeny jest kolo. Dotyczy to zwłaszcza systemów anty kolizyjnych (ARPA), gdzie jej promień równy jest CPA o środku utożsamianym z pozycją statku. Innymi kształtami występującymi mogą być prostokąt, elipsa, wielokąt i inne figury płaskie.

Domenę mogą stanowić również części tych figur, ustalane przez nawigatora najczęściej w zakresie kątów kursowych, gdzie występuje duża dynamika zmian sytuacji nawigacyjnej. Wynika to z faktu występowania dużych wartości prędkości względnych między statkiem a innymi obiektami. Tworzone są wówczas tzw. strefy ochronne (ang. guard zones). Ich przeznaczeniem jest wczesne wykrywanie potencjalnych sytuacji kolizyjnych.

Kolejnym przy kładem domeny jest domena niemożności decyzyjnej operatora (rys. 2). Domena zorientowana jest zgodnie z kierunkiem ruchu statku i określa pewien obszar, w którym może znajdować się statek spowodowany brakiem rzeczywistej informacji o jego wektorze prędkości. Domena jest wycinkiem kola o promieniu a i szerokości wyznaczonej przez cięciwę b. Natomiast długość promienia domeny uzależniona jest głównie od prędkości statku, podczas gdy jej szerokość od charakterystyki manewrowej.

344