5698910559

9

Wprowadzenie

i harmonię (rozdziały 4-5). W takim ujęciu znajdujemy z pewnością komentarz do chrzcielnego wyznania wiary. Do chrztu nawiązuje tak w rozdziale 3 jak i w 7. Ireneusz przypomina odpowiedź na trzykrotne pytanie chrzcielne. J.N.D. Kelly starał się je nawet odtworzyć. Jego zdaniem te rozdziały to nic innego jak komentarz do wyznania chrzcielnego¹⁶. W dalszej części tekstu Ireneusz rozwija treść trzech artykułów wiary. Osoby Trójcy Świętej opisuje w ich aktywności zbawczej w historii zbawienia (6). Syn Boży objawiał się prorokom, którzy głosili jego przyjście jako człowieka w czasach ostatnich, Duch Święty był źródłem prorockiego natchnienia. Przez chrzest i wiarę tak udzielony staliśmy się przybranymi dziećmi Ojca przez Syna w Duchu (7). W ten sposób otrzymaliśmy dar niezniszczalności, czyli nieśmiertelności.

W następnych rozdziałach Ireneusz rozpatruje historię zbawienia od stworzenia przez grzech człowieka aż po bezpośrednie przygotowanie zbawienia (rozdziały 8-30). Ta część Wykładu jest streszczeniem historii zbawienia. Wydarzenia zbawcze Ireneusz opisuje według układu biblijnego, Księgi Rodzaju, Wyjścia i Liczb. Rozdział 8 można potraktować jako rodzaj wprowadzenia i tezy dla dalszych wywodów: Bóg jest Panem i Sędzią, jest dobry i sprawiedliwy (tu być może aluzja do twierdzeń marcjonitów). W następnych rozdziałach przedstawia stworzenie aniołów, którzy zgodnie z ówczesnymi wyobrażeniami zamieszkuje siedem niebios, prowadzeni przez Ducha Bożego oddaje nieustannie chwałę Bogu (rozdziały 9-10; i tu być może aluzje antygnostyckie). Następnie Ireneusz przedstawił ukształtowanie człowieka na obraz i podobieństwo Boga. Człowiek podobny jest do Boga w swoim ciele. Obdarzony wolne wole, jest jednak jeszcze dzieckiem. Ireneusz nawiezuje tu do charakterystycznej dla siebie idei wzrostu i dojrzewania (11-12). Następnie przestawił stworzenie Ewy, która podobnie jak Adam jest jeszcze w stanie dziecka i podobnie jak Adam nie zna zła i cieszy się niewinnością jak dziecko (13-14). Przykazanie Boże ma zdaniem Ireneusza utwierdzić człowieka w dobrym i przyczynić się do jego osobistej zasługi (15). Na skutek zazdrości szatana i niedojrzałości pierwszych ludzi pojawia się grzech i jego następstwa: wypędzenie z raju (16), zabójstwo Abla (17) i rozszerzanie się zła na cał^ ludzkość (18). Bóg karze ludzkość i tylko Noe i jego rodzina

¹⁶ Odtwarza te pytania jako: 1. Czy wierzysz w Boga Ojca? 2. Czy wierzysz w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, który przyjął ciało, umarł i zmartwychwstał? 3. Czy wierzysz w Boga, Ducha Świętego? W dziele nie ma wprost wyznania chrzcielnego, ale wyraźna do niego aluzja, podobnie jak w AH IV, 33, 7. Por. J.N.D. Kelly, Altchristliche Glaubensbe-kenntnisse, Berlin 1971, 81-82.