7862366277

Misja literatury emigracyjnej („pierwsza fala " emigracji rosyjskiej) 9]

wych. W takim ujęciu terminologicznym na marginesie pozostaje zatem ich tożsamość, a przecież emigracja w latach 1917-1922 z Rosji i emigracja ze Związku Radzieckiego w drugiej połowie XX wieku mają mało ze sobą wspólnego. Przy czym chodzi nie o odmienne warunki historyczne, lecz przede wszystkim

0    ich kulturowe znaczenie. Emigracja „pierwszej fali” wyróżnia się liczebnością

1    masowością, ale nie w tym zawierała się jej specyfika. Intelektualiści, którzy opuścili Rosję w wyniku rewolucji i wojny domowej, utworzyli unikatową społeczność, której wyjątkowość polegała na odrębnej historycznej misji. Jeden z emigrantów, Władimir Abdank-Kossowski, pisał w gazecie „Bo3poa<ztciiHe”: „Uh oąna OMurpaunH... He nojiynana cto.u noBcnuTcnbiioro naKa3a npo/tojt->KaTb h pa3BHB3Tb /ten o poflHOH KynbTypbi, kuk 3apy6c>tuiaH Pycb”⁴⁸. Zachowanie i rozwój rosyjskiej kultury i tradycji „srebrnego wieku” wynosi emigrację „pierwszej fali” na pozycję kulturowego fenomenu. Wszak zarówno „druga”, jak i “trzecia” fala emigracji nie stawiały przed sobą ogólnych kulturowo-naro-dowych celów.

Pozostaje jeszcze kwestia oceny owej misji z dzisiejszej perspektywy. W prowadzonych na ten temat dyskusjach przeważa opinia, że misję zachowania kultury emigracja wypełniła jedynie częściowo. O ile bezsporny pozostaje fakt powrotu do kraju - chociaż w ograniczonym wymiarze - literatury, sztuki, muzyki, o tyle zachowanie przez kolejne pokolenia i przekazanie światłych przedrewolucyjnych ideałów jest poddawane w wątpliwość. Odwołując się zatem do barwnego określenia Gieorgija Iwanowa, idee „pierwszej fali” powróciły „b Pocchio c™xaMH”, ale moralny powrót nie nastąpił. „[...] Mhcchm 3MH-rpaitHH - podreśla Iwan Tołstoj - BbinoJiirena óbuia b 3MnrpannH, iio jinsi PoCCHH 3TO CTaJlO HCM-TO My3eHItbIM. OMHrpaUHH BCpHy.iaCb B BH/IC My3CH”⁴⁹.

Przyczyny? Zdaniem współczesnego historyka i teologa Andricja Zubowa, cieniem kładzie się długich siedemdziesiąt radzieckich lat, które przyniosły radykalne duchowne zmiany rosyjskiego społeczeństwa: „Hanie cornacne Ha 3Jio

H J10>Kb B COBCTCKHH nepHOfl, a B CTaJIHHCKOC BpCMH - COmaCHC na yÓHHCTBO, BCC 3to ne Mono npocTO TaK óbiTb h ynra, h Mbi, KaK nejioBCK, Bbiiiie/miHH H3 Sann, CMbiB bcio rpH3b nocne żuik tjdkcjioh paóoTbi, CTann óbi nncTCHbKHMH h roTOBbiMH KCBOóonnoMy BOcnpHMTHio h bep;iHCBa, h Toro >kc IeopniH HBaitOBa,

⁴⁸ B. A6flaHK-KoccoBCKHH, „Bo3po>KaeHHe”, [riapn>K] 1956, nr 52, s. 121. Cyt. wg: Jl. T. HcpcioBan. Kyjibmypa pyccKoit 3Muepai\uu 1920 30-x    : KyjibmypuaR muccuh nopeeo-

ji/oifuouH o u jMuepaifuu kok nacjiedue cepeópmwzo a era, „Hobhih HCTopHHecKHH bccthhk” 2001, nr 3; zob. [online] <www.antibr.ru/indcx.html>.

^4l) Rozmowy z Andriejem Zubowym na antenie radia „CBoGojia” przeprowadził Iwan Tołstoj zob. Kyjibmypa u Kownp-Kyjibmypa. kociub npozpaMMbi mockohckuu ucmopuK u meonoz Andpeu 3\>óoft, |online] <www.svoboda.org/programs/OTB/2001/OBT. 12020l.aspio>.