4989291485

Halina Filipowicz

„Polska literatura emigracyjna”

- próba teorii

1. Mój esej zawdzięcza swój początek dwóm impulsom. Pierwszy - to scena z Rudolfa, powieści przebywającego na emigracji: od roku 1945 Mariana Pankowskiego. W scenie tej pobrzmiewa echo epizodu z Gombrowiczowskiej Ferdydurke, w którym dwóch uczniów stara się wziąć górę nad przeciwnikiem w pojedynku na miny. Pankowski intertekstualizuje ów pojedynek w scenie będącej tyleż krytycznym przywołaniem „kanonicznego” tekstu współczesnej literatury polskiej, co ironicznym z nim dialogiem. Narrator Rudolfa, polski intelektualista przebywający na emigracji i pragnący uchodzić za wykształconego Europejczyka, podwija rękaw koszuli i podsuwa przedramię przed oczy pogardzanego Innego - byłego żołnierza armii hitlerowskiej - geja o imieniu Rudolf. Jak można się domyślać, tatuaż na przedramieniu narratora to jego numer z Oświęcimia. Rudolf odpowiada rozdarciem koszuli na piersi i pokazaniem własnego wymyślnego tatuażu złożonego zfallusów, stylizowanych znaków arabskich oraz imieniakochanka. Później, kiedy narrator będzie się z dumą powoływał na tradycję męskiego heroizmu, Rudolf przypomni mu spokojnie: „Pan dobrze wie, że hitlerowcy pakowali homoseksualistów do obozów koncentracyjnych”¹.

M. Pankowski Rudolf, Londyn 1980, s. 41.