7862366288

Misja literatury emigracyjnej („pierwsza fala " emigracji rosyjskiej) 83

W Ka3a.lHCb lic CTOJIbKO npOTHBHHKaMH BJiaCTH, CKOJIbKO XpaiIHTC.lMMH nanHona-JiLHOH Tpa^Hunn”¹⁹ - pisał Władimir Dawatc.

Poczucie misyjności było zgodne z ogólną tendencją całej nowożytnej literatury rosyjskiej, która od Proroka (flpopoK) Puszkina do autora Ciężkiej liry (TfotcenaH nupa) Władysława Chodasiewicza, jak przekonuje Igor Suchych, autor eseju zatytułowanego Literatura rosyjska: świadectwo?, proroctwo?, prowokacja?²⁰, rodziła się pod znakiem idei słowa rozumianego jako proroctwo, idei poety, pisarza jako mędrca, proroka, męczennika. Do wzorca proroka nawiązywano właśnie na emigracji: „prawdziwi prorocy, którzy na serio potraktowali uświęconą przez tradycję narodową misję pisarza [...] - znaleźli się w opozycji: w podziemiu, na emigracji. Rosyjska idea literatury, słowa jako napędu wszystkiego, stanowi - w przeświadczeniu petersburskiego literaturoznawcy - jeden z narodowych mitów kulturowych Rosji”²¹. A zatem misja rosyjskiej emigracji powstała nie dlatego, że emigranci zapragnęli ją stworzyć, lecz dlatego, że nie sposób było od niej uciec: „Ec3 B03BbiuiciiHoro co3iiaiiHH h3bccttioh cboch mhcchh, cBocro nocnan-HHHCCTBa - IICT 3MHipaHHH, CCTb rarina ÓOKCHUCB, HIItyiHHX po.amibl Ta\l, 171 c

jiynine”²² - pisał Władysław Chodasiewicz w maju 1933 r.

Misja literatury emigracyjnej zawierała się przede wszystkim w posłannictwie, które pojmowano jako przekaz tradycji kulturowych. Opuszczającym ojczyznę towarzyszyło przekonanie, że wkrótce do niej powrócą²³, dlatego szczc-nacisk kładli na zachowanie narodowej tożsamości²⁴. Emigranci rosyjscy chętnie porównywali się do dzieci Izraela, którzy „chronili” ojczyznę w samych sobie. Rosja to oni - emigranci. Jak podkreśla Anna Woźniak²⁵, spośród wielu pokoleń emigrantów różnych narodów, które także doświadczyły wygnania, tu-łactwa, pielgrzymstwa, jedynie emigracja rosyjska postrzegała siebie jako

¹⁹    B. /'{aBaru, rodbi. OiepKii mmwiemneu óopbóbi, Bearpaa 1926; cyt wg: E. 11. UejiwweB, Kyjibmypnoe nacnedue poccuucKOu 3MU2pai\uu, [w:| Jlumepamypa py cc kopo 3apyóeotcbfi..., pe^. O. H. MHxaHJiOB, s. 5.

²⁰    M. CyxHx, PyccKaR jiumepamypa: ceudemenbcmeo?, npopouecmeo?, npoeoKanun?. „3BC3jia” 1998, nr 4.

²¹    K. Lis, Topos poety-proroka w poezji rosyjskiej romantycznej, „Studia Rusycystycznc Akademii Świętokrzyskiej*’, pod red. A. Jankowskiego, t. 11, Kielce 2002, s. 40.

²²    B. Xo/iaGeBHH, Jlumepamypa a imnanuu. KoneoneMbiu mpenootcmiK, MocKBa 1991, s. 442.

²- Zob. B. 3anncB, M32Hanue, [w:] Pycckuh Jlumepamypa a dMUppaąuu, no;t pc/t.

H. rioinapauKOH, nnrrc6ypr 1972, s. 3.

²⁴ n. E. KoBaucBCKHH, lapyóeoKinaH Poccuh. Mcmopun u KyjibmypHO-npoceemumejibCKOH padoma 3a nojieera. 1920-J 970, riapH>K 1971; Kyjibmypnoe nacnedue pyccKou i\tuepaifuu, 1917-1940, no,T pe;t. E. II. HenbiuieBa, J\. M. lIIaxoBCKoro, 1-2, MocKBa 1994; A. V. Cokojiob, Cydbóbi pyc-cKoit munepamypnou OMuepaifuu 1920-x MocKBa 1991, s. 12-37.

O C

“ A. Woźniak, Wstęp, | w:] Duchowość i sacrum w literaturze emigracyjnej Słowian Wschodnich, pod red. A. Woźniak, M. Kaweckiej, Lublin 2002, s. 7.