614373362

Maciej Szmit

Dla badań DNA przyjmuje się następujące określenia ilorazu wiarygodności²⁷:

1-10 - dowód słaby;

10-100 - dowód średni;

100-1000 - dowód mocny; powyżej 1000 - dowód bardzo mocny.

Oczywiście zarówno powyższe określenia, jak i progowe wartości liczbowe ilorazu wiarygodności, mają charakter arbitralny.

Podobnie arbitralnie ustala się dla potrzeb postępowań odszkodowawczych procent uszczerbku na zdrowiu, przypisany do różnych uszkodzeń ciała (np. utrata kończyny, utrata słuchu itd.), oczywistym jest, że nie można tu mówić o procentach sensu stricto (setnych częściach pojęcia „zdrowie"). Biorąc pod uwagę, że znajomość aktualnie przyjętej metodyki postępowania nie musi być powszechna (zarówno wśród stron postępowania, jak i wśród prawników), wydaje się być wskazanym - co najmniej z powodów dydaktycznych - dokładne informowanie w opinii o przyczynach takiej, a nie innej kategoryczności wniosków.

Z omawianą kwestią związana jest również możliwość zaniżenia kategoryczności wniosków przez osobę formułującą wnioski z badania. Niechęć do formułowania wniosków kategorycznych jest rozpowszechniona wśród przedstawicieli części dyscyplin naukowych. Za należące do dobrego stylu uznaje się sformułowania osłabiające kategoryczność wypowiedzi („jak się wydaje", „może być w niektórych przypadkach" itd.). Taka ostrożność jest oczywiście wskazana tam, gdzie przeprowadzone badania nie dają wyników jednoznacznych, wyniki badań z próby nie dają się uogólnić na populację, tam, gdzie zaobserwowane prawidłowości mają charakter wyłącznie statystyczny²⁸ itp.; natomiast jest niepotrzebna wszędzie tam, gdzie mowa o rzeczywistym i powtarzalnym, niebudzącym wątpliwości wyniku testu czy pomiaru. Negowanie możliwości poznania i sformułowania

²⁷    Zob. E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński: Kn/niinalisti/ka..., op. cit., s. 533.

²⁸    A więc w szczególności bardzo często w naukach społecznych.

16