6497088982

Urania

Postępy ast ronomii

(PL ISSN 0032-5414/ 0042-07-94)

Dwumiesięcznik poświęcony upowszechnianiu wiedzy astronomicznej. Czasopismo powstałe z połączenia się „Uranii" — dotychczasowego miesięcznika PTMA. ukazującego się od 1922 r. i „Postępów Astronomii" — dotychczasowego kwartalnika PTA. wychodzącego od 1953 r. Patronat Polskie Towarzystwo Astronomiczne i Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. Zachowana zostaje dotychczasowa numeracja „Uranii”. Pismo jest częściowo finansowane przez KBN i Komitet Astronomii PAN.

Nakład: 2000 egz.

Redaktor Naczelny:

Andrzej Woszczyk, CA UMK Toruń

Zespól Redakcyjny:

Marek Gołębiewski. CA UMK Toruń Magdalena Kożuchowska, CAMK Warszawa Krzysztof Rochowicz, CA UMK Toruń Roman Schreiber, CAMK Toruń

Opracowanie graficzne i skład komputerowy:

Jacek Drązkowski

Korekta:

Bożena Wyrzykowska

Adres Redakcji:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Centrum Astronomii

ul. Gagarina 11

87-100 TORUŃ

teł. (0-56) 611 30 52

fax. [phone]

Poczta elektroniczna (E-niail address):

[e-mail]

Adres WWW:

http://urania.pta.cdu.pl

http://urania.camk.cdu.pl

Druk:

Zakład Poligraficzno-Wydawniczy POZKAL, Inowrocław

Dystrybucja:

Karolina Wojtkowska, CA UMK, ul. Gagarina 11. 87-100 TORUŃ tel. [phone] E-mail: [e-mail]

Prenumerata w roku 2003 kosztuje 54 zł. Można również zamawiać pojedyncze zeszyły w cenie 10 zł.

Polskie Towarzystwo Astronomiczne Zarząd Głów ny - Sekretariat

ul. Bartycka 18. 00-716 Warszawa tel. [phone] wewn. 146 E-mail: [e-mail] WWW: www.pta.cdu.pl

Polskie Tow arzystwo Miłośników Astronomii Zarząd Główny

ul. św. Tomasza 30/7, 31-027 Kraków tel. [phone] E-mail: [e-mail] WWW: oa.uj.edu.pl/-ptma

Numer zamknięto w lutym roku 2003

*    Materiałów nie zamówionych Redakcja nic zwraca, a wykorzystując zastrzega sobie prawo do ich redagowania i skracania

*    Przedruk materiałów i zdjęć tylko za zgodą Redakcji. * Opinie I poglądy formułowane przez Redakcję i Autorów nie reprezentują oficjalnego stanowiska obu patronujących nam Towarzystw *

W NUMERZE

52 Astronomia neutrinowa

Tadeusz Jarzębowski

Astronomia neutrinowa to nowa gałąź astronomii, której twórcy zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w 1995 i 2002 r. Rodziła się ok. 40 lat temu ijuż wtedy ten sam Autor pisał w „ Uranii" o tym nowym sposobie zaglądania do wnętrza gwiazd („ Urania ", sierpień 1961 r., s. 241). Neutrina są naocznymi św iadkami zachodzących w centrum Słońca i gwiazd przemian jądrowych i dzięki nim dopiero w ostatnich latach przekonaliśmy się. że nasza wiedza o źródłach energii Słońca i gwiazd jest w pełni poprawna.

58 Jak zostałem astronomem?

Konrad Rudnicki

Z okazji przypadającego w tym roku 80. jubileuszu powstania Polskiego Towarzystw a Astronomicznego przeprowadzamy „wywiady" z astronomami, dla upamiętnienia różnorakich wydarzeń w polskim życiu astronomicznym i wżyciu naszych rozmówców. Autor jest jednym z ciągle aktywnych seniorów wśród polskich astronomów i pierwszym powojennym magistrem astronomii w Polsce. W tym uroczym eseju wspomina swą drogę do astronomii oraz przybliża program i atmosferę studiów pierwszych powojennych lat.

63    Nieużyteczne satelity

Piotr Manikowski

Katastrofa Columbii czyni ten artykuł bardzo aktualnym. Zwykle nie myślimy o konsekwencjach finansowych i prawnych nieudanych misji i katastrof kosmicznych. Autor przybliża nam ten problem i uświadamia, jak wielkie są zagrożenia zarówno dla ., inwestora ",jak i „ ubezpieczyciela " w różnych rodzajach kosmicznej działalności człowieka.

66    Uranografia fantastyczna

Jarosław Włodarczyk

Trzeba było mieć wielką fantazję i bujną wyobraźnię, aby wśród różnych konfiguracji gwiazd dostrzec postacie legendarnych bóstw, zwierząt i innych postaci. Jak współczesne konstelacje byty „składane " na niebie przez człowieka, ciągle pozostaje nie rozwiązaną tajemnicą. Piszą o tym Jerzy Dobrzycki i Jarosław Włodarczyk w wydanej niedawno książce ..Historia naturalna gwiazdozbiorów", a jeden ze współautorów w interesującym eseju przybliża nam to zagadnienie.

w kolorze: Mapa wczesnego Wszechświata (okł I); Galeria Uranii (wkl. I, IV; okl. III); STS-J (wkl. II-III); NGC 7027 (okł. IV)

63 w skrócie: lo o zachodzie; Rodzina Urana (63); Pierwsze spojrzenie satelity Integral na Wszechświat w promieniach gamma (73); Najodleglejsza planeta (81); Nowe dowody na istnienie ciemnej materii; Asteroida 2002 AA39 (82); Odbyto dwie supermasywne czarne dziury w centrum Galaktyb (83);

70    elementarz Uranii: Typ widmowy B

74 astronomia w szkole: Wyznaczanie odległości we Wszechświecie 76 P.r. Miłośnicy Astronomii obserwują: Łowcy zaćmień 78 rozmaitości: Widzieliśmy po raz kolejny zaćmienie Słońca! (78); Tragiczny finał Columbii (79); Pożar na Mt. Stromlo (80)

86 recenzje: Luźne myśli po przeczytaniu książki Konrada Rudnicbego,. Zasady kosmologiczne " (86); Historia naturalna gwiazdozbiorów (94)

84 poradnik obserwatora: Aparat cyfrowy w astrofotografii (cz. II - projekcja okularowa)

88 kalendarz astronomiczny 2003: maj — czerwiec

95    astronomia i muzyka: Dźwiękowa podróż Voyagera

96    relaks z Uranią: krzyżówka

96    ciekawe strony internetowe

NA OKŁADCE

Obraz mgławicy planetarnej NGC 7027pokazany na pierwszej stronie okładkijest uzyskany w świetle widzialnym przy pomocy Szerokokątnej Kamery Planetarnej (WFPC2) teleskopu kosmicznego Hub-ble 'a w styczniu 1996 r. Widać na nim po raz pierwszy anatomię narodzin mgławicy: odrzucanie zewnętrznej otoczki przez gwiazdę następuję najpierw- „na raty" (wiele koncentrycznych otoczek), a na koniec następuje .,globalny " niesferyczny wybuch, tworząc jasny obszar centralny mgławicy. Z tej materii kondensuje się gęsta chmura pyłowa. W środku biały karzeł jest ledwo widoczny. Zdjęcie powstało ze złożenia 3 obrazów uzyskanych w widzialnym i podczerwonym zakresie widma. Kolory są sztuczne. Fot. H. Bond i NASA

2/2003

URANIA - Postępy Astronomii

51