6866981298

18 Rozdział!. Istota jakości

sprawia, że rzecz jest rzeczą, która jest¹. U Arystotelesa jakość pojawia się w dwóch ujęciach¹²:

1.    Ujęciu metafizycznym,

a.    jakość jako różnica istoty (istotna różnica);

b.    jakość w obiektach matematycznych;

c.    jakość to własność substancji w ruchu.

2.    Ujęciu ontologicznym (jako kategoria bytu), jakością nazywamy to, na mocy czego rzeczy są w pewien sposób określone, a tu:

a.    stan i dyspozycja¹³;

b.    fizyczna zdolność, czy niezdolność do czynienia czegoś;

c.    jakości doznaniowe i doznania, przykładowo: słodycz, gorycz - dostarczają doznań; gorąco, zimno, białość, czerń - powstały na skutek doznań;

d.    forma i zewnętrzny kształt.

Wskazał na ścisłe powiązanie tego pojęcia z cechami. Cicero¹⁴ (106 - 43 p.n.e.), rzymski filozof, pisarz, orator i mąż stanu, wprowadził łaciński termin qualitas¹⁵ określający własność, właściwość przedmiotu. Łaciński termin ąualitas rozpowszechnił się w językach romańskich i germańskich, został powszechnie przyjęty w nauce, a sama litera Q stała się symbolem właśnie wysokiej jakości. Pojęcie jakości znalazło swoje miejsce zarówno w działalności gospodarczej (jakość produktów, usług, handlu, procesów, zarządzania), jak i wielu innych ważnych dziedzinach zainteresowania człowieka.

W języku polskim istnieje słowo „kwalifikować", które oznacza zaliczać na podstawie poznanych cech do określonej kategorii, klasy w oparciu o ściśle wyzna-

1

   E. Konarzewska-Gubały (red), Zarządzanie przez jakość, koncepcje, metody studia przypadków, Wyd. Akademia Ekonomiczna im. Oskara Lange, Wrocław 2006, s. 70.

¹²    Zob. A. Nieśdor, Bieguny pojęcia jakości - Arystoteles i ujęcie procesowe, Problemy Jakości", 3/2000, s. 2.

¹³    Stan różni się od dyspozyq’i tym, że jest bardziej stały i trwały. Stan to np. wiedza, cnota. Dyspozycja natomiast to przykładowo ciepło i zimno czy choroba i zdrowie.

¹⁴    Marcus Tulliusz Cicero nazwał pisma Arystotelesa „rzeką złota". Kiedy Juliusz Cezar doszedł do władzy, wycofał się on z polityki i napisał większość swych prac z dziedziny filozofii i retoryki, żyjąc na uboczu. Po śmierci Cezara sprzeciwiał się przejęciu władzy przez Marka Antoniusza. Został zamordowany z polecenia przybranego syna Cezara, Oktawiana (Zob. B. Magee, Historia filozofii, op.cit, s. 39,50).

15    w wielu językach słowo jakość zachowało brzmienie zbliżone do łacińskiego - ang. c/uality, niem. die Qualitat, we franc. Qualite. Stąd symbolem wysokiej jakości jest litera Q, chociaż w wielu językach, zarówno germańskich, jak i romańskich, jakość pisze się przez k lub c (jakość w języku szwedzkim czy norweskim to koalited, w holenderskim - kwaliteit, w hiszpańskim - alidad, a w rumuńskim - calita-te); (O. Rytel, Zarządzanie przez jakość - wyścig bez mety?, Menedżer 5-6 (1-2), Akademia Podlaska w Siedlcach, Siedlce 2003, s. 27).