6878601287

59

Honoryfikatywność to "szczególny rodzaj znaczenia zawartego w treści zdania - jest to komunikat informujący o towarzysko-społecznej relacji między nadawcą a odbiorcą tekstu językowego". R. Huszcza, 0 grana tyce grzeczności, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 1, s. 175. Jest to poszerzona wersja referatu Czy honoryfikatywność jest w języku polskin kategorią gramatyczną, w: Język - teoria - dydaktyka, IV, Kielce 1980, s. 48-54. Autor operuje tylko materiałem współczesnym, zasięg honoryfikatywnego użycia np. czasownika był w XIX w. większy.

Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego,

opracował i słowem wstępnym poprzedził Jerzy Szacki, przełożyli Helena i Paweł śpiewakowie, Warszawa 1981.

⁶¹    B. Prus, Sieroca dola [1876], w: Pierwsze opowiadania, Warszawa 1949, s. 243, podkr. aut.

62

G. Simmel, Socjologia, przeł. M. Lukasiewicz, wstępem opatrzył Stefan Ngwak, Warszawa 1975, s. 62, podkr. aut.

^ N. I. Formanovskaja, Upotreblienije russkogo rieczevogo etikieta, izd. 2, Moskva 1984, s. 8.

Teoretycznoliterackie możliwości rozpatrywania tych stosunków pokazują W. H a r v e y, Stosunki niędzyosobowe w powieści, "Pamiętnik Literacki"1971, z. 1,; A. Chojnacki, Sytuacja niędzyosobowa w powieści - struktura, funkcje, znaczenie, w:    Dialog w literaturze, pod red. E. Czapleje-

wicza i E. Kasperskiego, Warszawa 1978, s. 103-116.

⁶⁵    H. Spencer, Instytucje obrzędowe, op. cit., s. 130.

⁶⁶    H. Safarewiczowa, Tytuły grzecznościowe w "Panu Tadeuszu", w: W służbie nauce i szkole. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Doktorowi Zenonowi Klemensiewiczowi, Warszawa 1970, s. 267-275.

⁶⁷    W Koroniarzu w Galicji Lam z satyryczną przesadą opi suje magiczny wpływ tytułów rodowych, pozwalający parweniu-szom udawać książęta. Podobny chwyt stosuje A. Gruszecki w Na swobodzie. Ta przeróbka starego motywu komediowego "z chłopa król" dobrze ilustruje dynamikę przemian społeczeństwa, które nie wypracowało jeszcze demokratycznych znaków statusu społecznego.

ZO

Por. K. 0żóg, Ekspresywność zwrotów grzecznościowych, w:    Język - teoria - dydaktyka, V, Kielce 1982, s. 224.

⁶⁹ K. 0 ż ó g, Powitania i pożegnania w języku mówionym

mieszkańców Krakowa, "Język Polski" 1980, nr 2-3, s. 134:

219