8676616265

liczbą ogłoszonych publikacji bibliograficznych. Oczywiście są tu bibliografie nieporównywalne: wielotomowe bibliografie zwarte lub ciągłe - obok jednotomowych spisów bibliograficznych bądź bibliografii niesamoistnych pod względem wydawniczym.

Dokonana analiza przedsięwzięć znaczących w dziejach polskich bibliografii nauk humanistycznych i społecznych ukazuje wyraźnie istotne zmiany w bibliografii tych nauk, zarówno gdy chodzi o organizację pracy, formy finansowania, metodę opracowania jak i ukształtowanie edytorsko-typograficzne.

Formy finansowania bibliografii zmieniały się wraz sytuacją polityczną Polski. Po dominacji nacechowanego patriotyzmem mecenatu społecznego w okresie zaborów (Akademia Umiejętności), wraz z odzyskaniem niepodległości, funkcje opiekuńcze zaczęło pełnić także państwo. Zasadnicza zmiana nastąpiła po drugiej wojnie światowej; państwo przejęło władzę nad produkcją bibliograficzną, wspomagając ją ze względu na znaczenie polityczne, naukowe i dokumentacyjne. Jednocześnie jednak w znacznym stopniu uzależniło swe wsparcie od tego, czy dzieło mieściło się w wyznaczonych granicach ideologicznych, czy reprezentuje właściwy kierunek polityczny. Żądania takie trwały przez cały okres PRL, w formie mniej lub bardziej agresywnej. Odwrotną stroną mecenatu była cenzura - działająca przez swe urzędy, ale też prowadzona w instytutach Polskiej Akademii Nauk i wydawnictwach. Cenzura wywarła wpływ na formę i treść prac bibliograficznych. Mechanizm cenzury pozwalał na skuteczne blokowanie wszelkich niewygodnych dla rządu treści i dowolne manipulowanie informacjami bibliograficznymi. Wiele cennych i ważnych prac bibliograficznych nie ukazało się drukiem i do dzisiaj znajduje się w maszynopisie, natomiast wydane bibliografie nie odzwierciedlają faktycznego stanu piśmiennictwa, posiadają poważne luki w zakresie rejestracji i nieprawdziwe informacje

Jedną z najważniejszych zmian było przejęcie prac bibliograficznych z rąk indywidualnych badaczy - zajmujących się bibliografią dorywczo i bez stałego oparcia finansowego - przez wyspecjalizowane zespoły prowadzące prace nad bibliografią bieżącą i retrospektywną w ramach instytucji naukowej z danej specjalności. Przed 1939 rokiem zabrakło jednak skoordynowanych działań w zakresie organizacji bibliografii (poza bibliografią narodową), zarówno co do planowania, jak i tworzenia bibliografii. Po drugiej wojnie światowej rolę instytucji decydującej o rozwoju polityki naukowej i wydawniczej w zakresie bibliografii odgrywała PAN. Model scentralizowanej, planowej polityki wydawniczej w zakresie potrzeb publikacyjnych środowiska naukowego oparty został przede wszystkim na

6