8748915784

Rajmund Galon: Morfologja doliny Drwęcy. 61

Ryc. 4. Przekrój poprzeczny przez dolinę Drwęcy — Querschnitt durch das Drewenz-Tal.

a) margiel lod. (Geschiebemergel), b) piasek dolinny (Talsand), c) margiel pod piaskiem doł. (Geschiebemergel unter Talsand,', d) piasek z humusem (Talsand u. Humus), e) ił trzeciorzędny (Tertiarer Ton).

Terasa ta, składająca się zwykle z głęboko sięgających piasków dolinnych, posiada miejscami charakter terasy erozyjnej, gdzie starsze utwory znajdują się prawie na powierzchni pod cienką warstwą piasków rzecznych. Wtedy utwory starsze są wyrównane i pokryte grubym materjałem, którego erodu-jąca woda unieść nie potrafiła. Tyczy to się szczególnie marglu dyluwjalnego. Tak np. koło Lubicza stwierdziłem kilkakrotnie pod minimalną warstwą piasku dolinnego obecność marglu lodowcowego, posiadającego dużo materjału narzutowego. Nad stokiem tej terasy margiel wychodzi nawierzch, tworząc jej krawędź. Tak samo pod Brodnicą margiel lodowcowy znajduje się blisko powierzchni górnej terasy (ryc. 4). Dalej koło Sortyki spotyka się tuż pod piaskami dolinnemi iły margliste, które należą do osadów basenu wyższego. Koło Głęboczka, gdzie górna terasa się tworzy, schodząc z poziomu wysoczyzny dyluwjalnej, margiel występuje także prawie na powierzchni.

Górna terasa, przedstawiająca dalszy ciąg sandrów względnie rynien dy-luwjalnych lodowca, stacjonowanego niedaleko na pn. od doliny, nadaje jej charakter pradoliny. Tego rodzaju baseny właśnie są typowe dla pradoliny Toruńsko - eberswaldzkiej, do której dolina Drwęcy uchodzi i stanowi jej wschodnie przedłużenie. Górna terasa tworzy się w poziomie wysoczyzny dyluwjalnej. Obniżając się w stosunku do swego dotychczasowego poziomu, przekształca się powoli z wyżyny dyluwjalnej, zbudowanej z marglu, w poziom dolinny, składający się z piasków rzecznych, spoczywających na wyerodowa-nem przedtem podłożu. Charakter wyżynno - dyluwjalny tworzącej się górnej terasy widać doskonale w terenie na pd. od Kurzędnika, gdzie poziom ten, chociaż już otoczony brzegami dolinnemi, wykazuje falistość terenu i formy erozyjne właściwe wysoczyźnie dyluwjalnej. Odtąd górna terasa ciągnie się prawie nieprzerwanie wdół rzeki, włączając od strony północnej coraz to nowe poziomy, tworzące się czyto u ujść rynien dyluwjalnych, czyto na polach sandrowvch. Uchodząc do doliny Wisły, górna terasa łączy się z jej najwyż-.%.vi ru t. j. z górną terasą. Należy przyjąć, że górna terasa Drwęcy