8748915890

POJĘCIA LUDU 0 PRZYRODZIE.    io5

„ Wdzięczni jesteśmy zawsze za dawanie pochopu do badan w mało opracowanych dotąd dziedzinach etnografii. Jednem z najwdzięczniejszych zadań w badaniu ducha ludzkiego jest niewątpliwie śledzenie, jak odbija się w nim i przełamuje świat, otaczający człowieka. Jeżeli się zaś zważy, jak decydującą rolę odgrywa przyroda w życiu człowieka niskiej kultury, a szczególnie, jak silnie byt chłopa związany jest z życiem roślin i zwierząt, to zgóry da się przewidzieć, że obfitą jest skarbnica pojęć ludowych w tym zakresie przyrody. Popierając więc myśl szanownego autora odezwy, chętnie zgadzamy się na gromadzenie u siebie odpowiednich materyałów i prosimy czytelników o dostarczanie ich w jaknajwiększej ilości.

Przytem pozwalamy sobie podać pewien plan roboty, zastosowany na teraz do zbierania pojęć o przyrodzie zwierzęcej, w przypuszczeniu, że z pe-wnemi zmianami da on się zastosować i do świata roślinnego,

Podług nas, należałoby zbierać:

1.    Naśladowania głosów zwierzęcych, nawoływania zwierząt, ich nazwy pospolite z wszelkiemi odmianami i synonimami, imiona własne, wzmianki w okrzykach, klątwach, żartach, porównaniach.

2.    Przysłowia, zagadki, pieśni, o-powicści (anegdoty, legendy i t. d.), w których zwierzę gra jakąkolwiek

rolę,

3.    Motywy zwierzęce w estetyce ludowej (pisanki, rzeźby, malowidła, wyroby drewniane).

4.    Udział zwierząt [bezpośredni i pośredni (w sztueznem odtworzeniu postaci, w nazwach)] w obrzędach, zwyczajach, grach, zabawach.

5.    Pojęcia stosowane w hodowli, myśliwstwie, lecznictwie (medycyna, woterynarya), praktykach religijnych

(wróżby, przepowiednie, czary, uroki) i t. d.

(5. Wszystkie inne, luźno wypowiadane (lub ujawniane w inny sposób) pojęcia o przyrodzonych i nadprzyrodzonych właściwościach zwierząt. Charakterystyka stosunku uczuciowe-wego do zwierząt.

Pragniemy przytem zwrócić uwagę zbieraczy na mało uwzględniany dotąd przez etnografów świat zwierząt drobnych, nie hodowanych, a więc ptactwo leśne, płazy, robactwo, ryby itp. Wreszcie, gdyby jaki drobny okaz owadu lub rośliny nie dał się na razie pod względem przyrodniczym określić, radzilibyśmy go zasuszyć i dołączywszy odpowiednią notatkę, nadesłać wraz z materyałami."

Redakcya Wisły.

W poszukiwaniach naukowych, do których niezbędnym jest udział jak najliczniejszych jednostek, kołatanie nigdj nie może bycza częstem. W tern przekonaniu pozwalam sobie przedrukować kwestyonaryusz, dotyczący pojęć ludowych o zwierzętach, wyrażanych w rysunku i plastyce, a który-wspólnie z p. Szczęsnym Jastrzębowskim opublikowaliśmy w tomie Vl-m „ Wisły“ w r. 1893.

ZWIERZĘTA

w rysunku i plastyce ludowej.

W tomie V Wisły (str. 475) zwróciłem uwagę czytelników na rozległą dziedzinę pojęć ludu w zakresie fauny i i flory i prosiłem o gromadzenie odpowiednich przyczynków. Redakcya nietylko wyraziła gotowośćgromadze-

7*