W hipotezie roboczej założyłam, że uczniowie chętnie uczestniczą w społecznej komunikami. Często do tego celu wykorzystują współczesne media, które wciągają ich poprzez bogactwo obrazów w działania odbiorczo-nadawcze. Z dużym zaangażowaniem włączają się w sprawy publiczne. Przeprowadzona w tej pracy weryfikacja powyższej hipotezy wypadła twierdząco. Wszyscy badani chętnie podejmowali rozmowy na temat otaczającej ich rzeczywistości.
Projekt badań zakładał także, że młodzież chce się wypowiadać na tematy publicystyczne w formie gatunków dziennikarskich, ale jej kompetencje językowe w tym zakresie są niewystarczające. Mała jest również uczniowska świadomość funkcji tego typu komunikatów. Penetracja materiału badawczego -pod tym właśnie kątem - potwierdziła przyjęte założenie. Diagnoza uczniowskich umiejętności w redagowaniu wypowiedzi, które miały ambiq'e być tekstami dziennikarskimi, wskazuje, że wyższe kompetencje w tym zakresie posiadali uczniowie, którzy na lekcjach języka polskiego byli objęci procesem systematycznego włączania do uczestnictwa w szeroko pojętej kulturze i w życiu. Grupa ta wykazywała nie tylko większą sprawność redagowania wypowiedzi publicystycznych, ale i świadomość tworzenia aktów mowy realizujących różne funkcje językowe. Uzyskane umiejętności umożliwiały uczniom (w zdecydowanej większości) pisanie poprawnych strukturalno-kompozycyjnie wypowiedzi, ukazujących uczucia i stany nadawcy. Osiągnięte rezultaty były możliwe wyłącznie dzięki długotrwałym i licznym ćwiczeniom prowadzonym w ramach zintegrowanego kształcenia kulturowo-literackiego i językowego, opartego na czytaniu i analizowaniu różnych tekstów kultury.
Efekty pracy zespołu, o którym mowa, porównane z wynikami pozostałych piętnastolatków pozwalają wysnuć wniosek o uniwersalnym charakterze: warunkiem nabycia przez młodych ludzi umiejętności komunikacyjnych jest stworzenie odpowiedniej sytuacji motywującej ich do wypowiadania się i działania. Do „najważniejszych czynników sprzyjających uczeniu się"1 zaliczyć trzeba:
1 Ch.E. Skinner, Psychologia wychowawcza, Warszawa 1977, s. 420.