8748916454

temat. Pozwalają tym samym zbliżyć szkołę do dziecka poprzez dostrzeganie jego indywidualnych możliwości i potrzeb. Sprzyjają także analizie literackiej, ucząc wnikliwej pracy nad rekonstrukq'ą i charakteryzowaniem świata przedstawionego w tekście. A zatem troska polonisty o rozwój słownictwa w zakresie wyrażania uczuć i wartości, świadoma praca młodzieży nad własnym językiem, odpowiedzialność za to, co mówi i jak to robi oraz „jej refleksyjny i twórczy stosunek do rzeczywistości"⁹¹ - to efekty dobrze zorganizowanych ćwiczeń usprawniających kształt wypowiedzi językowych młodzieży.

Kształcenie umiejętności wypowiadania się ucznia jest bez wątpienia trudnym i żmudnym procesem. Nie wolno poloniście myśleć o tym, by sprawność komunikacyjną jego wychowankowie nabywali wyłącznie na tzw. lekcjach gramatyki. Wręcz przeciwnie, realizacja tego zadania musi być trafnie i celowo wpisana w kształcenie kulturowo-literackie. Chodzi o to, by nauczyciel widział potrzebę nauczania komunikacyjnego w toku każdej lekqi, prowokował dziecko do mówienia przez ciekawe rozwiązania zajęć i wyzwalał tym samym jego różnorodne zachowania językowe. Te ostatnie powinny przyczyniać się nie tylko do wyposażania uczniów w narzędzia służące komunikacji czy kontrolowaniu zdobytych przez nich umiejętności, ale także pozwolić ujawniać sposób myślenia czy interpretowania otaczającej rzeczywistości. Tylko wówczas będą sprzyjać idei „wychowania językowego"⁹². Warunkiem powodzenia w rozwijaniu sprawności komunikacyjnej ucznia są rzetelnie przygotowane i właściwie prowadzone przez polonistę lekcje. W usprawnieniu językowego kształtu wypowiedzi ogromną rolę pełnią ćwiczenia wykonywane na różnych tekstach kultury. Najlepiej, aby (1) nawiązywały one do zainteresowań uczniowskich, (2) wyrastały z otaczającej młodzież rzeczywistości, (3) służyły kształtowaniu umiejętności nadawczo-odbiorczych, pozwalających młodemu człowiekowi zrozumieć język swego otoczenia oraz podejmować odpowiednie działania językowe”, by w ten sposób odkry-

dzone przez autorkę i jej studentów. Ich tematyka traktuje o sprawach otaczającego świata, centrum których stanowi człowiek.

⁹¹    M. Dudzik, op. dt., s. 238.

⁹²    Wyzwalanie takich zachowań językowych, które służą także do interpretowania świata, dochodzenia do rozumienia siebie czy odkrywania swojej tożsamośd, zostało wpisane w koncepcję „wychowania językowego", proponowanego w programach i podręcznikach z serii To lubię!. „Wychowanie językowe" zaś rozumie się tu jako cel nadrzędny wobec kształcenia kulturowo-literackiego i kształcenia językowego, (por. M, Jędrychowska i in., To lubię! Program nauczania języka polskiego dla klasy I-III gimnazjum, Kraków 1999, s. 9).

⁹³    Propozycje takich ćwiczeń prezentuje na przykład.: M. Potaś, Uczeń wobec języka swego otoczenia, [w:] Drogi i ścieżki polonistyki gimnazjalnej, pod red. Z. Urygi i Z. Budrewicz, Kraków 2001, s. 174-183.

37