9773562356

Radon w środowisku człowieka

emanacja była niższa. Tłumaczono to faktem mniejszej zdolności wydostawania się atomów radonu z większych ziaren do przestrzeni porowej gleby.

Zmniejszanie się wartości współczynnika emanacji radonu dla gleb o coraz większych ziarnach (przy założeniu stałej wilgotności) opisano także w pracy Markkanena i Arveli [Mar92], Efekt ten był badany w ten sposób, że próbki gliny zwałowej przesiano i utworzono kilka frakcji zależnie od granulacji: od ziaren mniejszych niż 74 pm aż do ziaren o rozmiarach 4-8 mm. Współczynnik emanacji okazał się malejącą funkcją rozmiaru ziarna dla ziaren większych od 0,5 mm. Dla mniejszych granulacji występują duże wahania współczynnika emanacji.

Kolejnym czynnikiem, który ma znaczący wpływ na współczynnik emanacji radonu, a także na stopień jego ekshalacji jest wilgotność gleby. Obecność płynu w przestrzeniach międzyziarnowych ośrodka zwiększa tzw. „direct recoil fraction” współczynnika emanacji [Str85], Atom radonu dostający się do przestrzeni między ziarnowej, która jest częściowo lub całkowicie wypełniona płynem będzie z większym prawdopodobieństwem wyhamowany w tej przestrzeni, bez możliwości przejścia do sąsiedniego ziarna, gdzie z kolei byłby uwięziony. To zwiększa możliwość jego migracji, podobnie jak fakt, że płyn może utrudniać adsorpcję atomów radonu na powierzchniach międzyziarnowych. Z drugiej strony, płyn obecny w porach ośrodka może redukować parametry dyfuzji radonu i jeśli pory są całkowicie zapełnione, to migracja radonu jest znacznie utrudniona. Zależnością współczynnika emanacji radonu od wilgotności gleby zajmowali się m.in. Markkanen iArve!a [Mar92], W pracy tej badano także wpływ temperatury gleby na proces emanacji radonu. Zaobserwowano, że emanacja jest wyższa w próbkach z pewną ilością wody w porównaniu z próbkami całkiem suchymi. Stopień wilgotności zwiększający emanację jest oczywiście różny dla różnych typów gleby i zależy od rozmiarów ziaren. Dla żwiru, na przykład, emanacja jest największa przy wilgotności 1-2%, tj. wtedy gdy wewnętrzne pory w ziarnach są zapełnione. Natomiast w glinie, która ma bardzo drobne ziarna, potrzebna jest większa ilość wody by pokryć ich powierzchnię, tak więc maksymalna wartość współczynnika emanacji występuje przy wyższych wartościach wilgotności. Ogólny wniosek jest następujący: wilgotność, przy której emanacja jest największa, maleje gdy rozmiary ziaren są coraz większe. (Rys. 1.5).

10