9773562664

9

szym kraju. Terytorialnie praca ograniczy się do historycznej Małopolski (ziemia krakowska i sandomierska). Granice te będą miały w niniejszej pracy charakter umowny, gdyż trudno zamykać rozwój budownictwa w podziałach politycznych lub administracyjnych. Wybór Małopolski jako przedmiotu badań skupia uwagę na terenach nie tylko posiadających względnie dobrą dokumentację źródłową, ale też odznaczających się w XIV i XV w. wyjątkowo intensywnym rozwojem budownictwa murowanego. Formy tego rozwoju na pewno nie były typowe dla wszystkich ziem polskich, ale ich bogactwo zapewnia szczególnie obfity i ciekawy materiał dla prac badawczych.

Tytuł pracy został więc ostatecznie sformułowany: Budownictwo murowane w Małopolsce w XIV i XV wieku.

Przystępując do opracowania tematu, miałem do dyspozycji dość obszerną literaturę dotyczącą dziejów Polski w XIV i XV w., poczynając od opracowań ogólnych, a kończąc na szczegółowych studiach z historii politycznej, gospodarczej, historii handlu, rzemiosła, gospodarstwa wiejskiego, historii ruchów społecznych, dziejów ustroju, kultury czy religii^{1 2}. Przyznać jednak trzeba, że w historiografii polskiej istnieją także poważne luki, zwłaszcza w odniesieniu do dziejów gospodarczych XIV i XV w. Bardzo słabo zbadana jest historia kolonizacji wsi na prawie niemieckim i dzieje rolnictwa w XIV—XV w. Podobnie mało wiemy o początkowych dziejach miast lokacyjnych i o genezie rzemiosła cechowego. Dla badacza pragnącego zająć się historią Polski tego okresu pozostaje wdzięczne pole do pracy, ale też znajduje się on w trudnej sytuacji, poruszając się po omacku w mało znanym terenie, skoro nieraz nawet węzłowe problemy procesu dziejowego nie zostały dotychczas rozstrzygnięte.

Prac poświęconych historii budownictwa średniowiecznego w takim ujęciu, jak to określiłem wyżej, w historiografii polskiej nie ma zupełnie. W literaturze obcej istnieje kilka monografii z tej dziedziny. Szczególnie cenne są gruntowne prace angielskich autorów D. Knoopa i G. P. Jonesa

1

   Nie sposób wyliczać tu wszystkich prac. Najważniejsze dzieła są cytowane dalej W przypisach i podane w bibliografii. Natomiast ze specjalną wdzięcznością chciałbym wymienić tu nazwiska historyków: J. Dąbrowskiego, Z. Kaczmarczyka, S. Kutrzeby, M. Małowista, J. Ptaśnika, K. Tymienieckiego, z których prac korzystałem ze szczególnym pożytkiem i których książki i artykuły podsunęły mi niejedną ważną myśl do dalszych studiów.

2

   D. K n o o p, G. P. Jones, An Introduction to Freemasonry, Manchester 1937; ciż sami, The Genesis of Freemasonry, Manchester 1949; ciż sami, The Mediaeval Mason. An Economic History of English Stone Building in the Later Middle Ages and Early Modern Times, Manchester 1949; G. P. Jones, Building