988046874

w Polsce, określa, że ludzie i ich działalność powinny byc odseparowane i usunięte poza granice obszarów chronionych, jeśli te mają być zachowane (Olaczek, 1988). Funkcjonujące przez lata zasady tworzenia parków narodowych zwracały małą uwagę na korzyści ekonomiczne dla miejscowej ludności i dlatego postrzegane były jako osłabiające lokalną gospodarkę (Zielińska, 2008). Ponadto zarządzanie parkami na poziomie centralnym było postrzegane jako przeciwieństwo deklarowanej polityki rządowej mającej na celu decentralizację (Chojnacka i in., 2005).

W ostatnich latach w Polsce miały miejsce zmiany w zakresie prawnych podstaw funkcjonowania obszarów chronionych. Bardzo istotne było uchwalenie w 2004 r. nowej ustawy o ochronie przyrody, której zapisy w znacznym stopniu były konsekwencją przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Wprowadzone przepisy wskazują na rosnący udział społeczności lokalnych w podejmowaniu decyzji dotyczących obszarów chronionych (w tym parków narodowych). Zmiany legislacyjne spowodowały m.in. że niemożliwe jest już utworzenie lub rozszerzenie parków narodowych bez zgody lokalnych samorządów (Ustawa.., 2004). Ich rezultatem ma być większe niż dotychczas uwzględnianie potrzeb lokalnych społeczności w funkcjonowaniu obszarów chronionych, w tym zwrócenie większej uwagi na gospodarcze znaczenie tych obszarów dla miejscowej ludności (Niedziałkowski, 2009). Niestety, działania takie mają też drugą, negatywną stronę -wzrasta zagrożenie parków narodowych. Unieważnienie planów ochrony parków i ciągłe modyfikacje prawa w zakresie zagospodarowania przestrzennego, znacznie destabilizują sytuację prawną polskich parków narodowych i narażają na konflikty wynikające np. z zachodzącego procesu suburbanizacji lub rozwoju infrastruktury turystycznej w bezpośrednim sąsiedztwie parków. A przecież, jak podkreśla E. Symonides (2008), na obszarach tych chronione są pozostałości ekosystemów naturalnych lub zbliżonych do naturalnych, ekosystemy od dawna ekstensywnie użytkowane przez człowieka i już nieistniejące w większości krajów Europy, a także ponadprzeciętne walory krajobrazowe, twory przyrody nieożywionej i wartości kulturowe. Warto dodać, że w czasie obowiązywania aktualnej ustawy o ochronie przyrody nie powstał żaden nowy park narodowy, ani żaden z istniejących nie zwiększył znacząco swojej powierzchni. W 2004 r. jedynie Sowiński Park Narodowy został powiększony o ok. 110 km² obszaru morskiego.

W powszechnym przekonaniu, po wejściu Polski do Unii Europejskiej zaostrzenie przepisów prawnych w zakresie ochrony środowiska wywołało kolizje z potrzebami rozwoju gospodarczego kraju. W wielu miejscach Polski występują obecnie kolizje środowiskowe związane z modernizacją dróg, eksploatacją kopalin, z intensyfikacją ruchu turystycznego (zwłaszcza w atrakcyjnych krajobrazowo obszarach objętych prawną ochroną), a także z gwałtownym procesem urbanizacji (w tym suburbanizacji) i łączącym się z tym wprowadzaniem nowej zabudowy w bezpośrednie sąsiedztwo obszarów chronionych (w tym do otulin parków narodowych). Procesy te, prowadzące zazwyczaj do konfliktów między inwestorami a podmiotami odpowiedzialnymi za ochronę przyrody, będą też prawdopodobnie zachodzić w przyszłości.