101058795

Biblii, ak równo* po polsku, mimo tt rządniy rum określone konwencje, te — jak pisze Anna KaimcDska suk opowiadały o mętark ^m>>rń. ykdhyrt i mitoivrs)Yk o mrwiusarś botobo/mytk i kotkąjąrytk. rnatocrck ar <ćfa umrrś'

W tym miejscu nasuwa n( jeszcze jedna uwaga. dotycząca sposobu .rozfcsoiu" współczesnych (XX-wocznych) inskrypcji nagrobnych otóż. aby ocenić je właściwa, zbudować raiadoe i wartościowe typologie, wyprowadzić uprawniane o nieb uogólnienia, należy pmrprowadnć gruntowne badania takie wierszy nagrobnych pochodzących i okresu wcześniejszego (konieczne M tu przede wszystkim prace nad inskrypcjami i wieku XIX) Cmentarz bowiem — mówiąc najprościej jest tekstem „dlugago czasu" Przeobraienja tu następują powoli A rai cm .klucz" do atanu XX-wtccmq epigrafiki tkwić mole w epigrafice wcześaicjszrj w mej murna dostrzec zapowiedzi przeobrażeń, którym póżnwj ulegnie oraz linie, które będą tylko baermc kontynuowane — jak w przypadku napisów na grobach dzieci, inskrypcje w rodzaju

Kiefaoetku drogi’

Poru*/ elę las sroft'

Gd: tri tif zobaczymy?

Tam’ Tam umiej cierpimy¹

znajdują się często, jak pisze K G rodnika-Ożóf*. na cmentarzach z I potowy wirku XIX. a więc nic można traktować oh jako ^ctyficznych dla epigrafiki wipótczesnej

Książkę Kolbuszewakiego zamykają uwagi wskan^ącc. ii epigrafika wierszowana funkcjonuje me tylko na cmentarnych płytach, ak rów md w twórczości wiciu poetów mm B Leśmiana. E. L Maaicrsa. A. Zelenay Niewątpliwie podjęcie kompleksowych badań nad wneiszami z cmentarza, pozwoliłoby spojrzeć na ne jeszcze z innej pcripckiywy. ni to stało się w prtry Kolbuszewakiego. a lym lamym przyczyniłoby aię do ujawnienia nowych ich treści i znaczeń Wydaje aę. żc w zakręt takcb badań należałoby włączyć takie .problematykę cmentarną" poezji XX wiecznej Lektura bowiem warczy Janiny Brzostowska). Anny KaswAskej. Jerzego Frowakiego Leopolda Lewina ujawnia znaczącą jej obecność

I jeszcze jedno — niewątpliwie walną kaiąikę Jacka Kolbuuew-skicgu wzbogacają bczne. tematycznie dobrze dobrane zdjęcia - stanowią one swoi sic uzupelmenw tckslu zasadniczego

Jaort KtOn wwll Wieto* l ws w O uyrtwwj aa •w*«ai«wwj hślw TwunU Łwli—rw Wrwto. IMS ■ XJ7

ANDRZEJ TCHORZEWSKI

WYBRAKOWANA HISTORIA LITERATURY

.Do Italii brak z pól buta" śpiewa o a oceniony Jan Pietrzak W Huto* u lireraiwy miasktej XX wirku braków jen znaczna więcej, ak mc dadzą aę one ocenk w apoaob uk jednoznaczny. Krytycy i czytelnicy na ogól podejrzbwie traktują wsaclkie rodzime wymądrżana aę na obce lematy. Są oczywiście wyjątki szkice Lecha Budreckicgo o pisarzach amerykańskich, „pocnaoska" bulona L ten luzy USA. ieby me ograniczać oę do irw klasyki współczesność Główna wada pokkeb opracowań 10 przesiarzalość i... nieznajomość przedmiotu z pierwszej ręki W przypadku wielu .bisioru faieraiur poszczególnych krajów" wyrainie widać. U polscy autorzy znają opracowania, na tomu si nie czyiah omawianych powieści, tomow wierszy, mc oglądaL dramatów, widowisk telewizyjnych, na słuchali teatru radiowego Ta generalna wada w połączeniu z odpisywanam z różnych obcojęzycznych irodeł często róśmącycb się metodą czy ideologią daje w rauliaca efekty humorystyczne lub iatosnc I wtałna to pogłębia na ufność

Wjjśoe jest prosie tłumaczyć obce opracowana a rodzimym ocofilołogom powierzać u modne Iną pracę tylko wówczas, gdy istnieje takoś minimum gwarancji, ie rzecz

A »«■■<!.    • M lnr>S< tam l«w Winnn Iłtl

* la* K " ------•—¹| fnui U...I/ ■ bUw Luta* taj

zostanie wykonana na przyzwoitym pozioma. Naturalna, warto podawać nazwiska race nz cni ów którzy polskiego znawcę obcej li ara tury gotowi są uznać za eksperta Sprawa szybko się wyjaśni, bo może układowi recenzenci wewnętrzni rekomendują coś bhzej un merytoryczna na znanego lub po prostu są zbyt liberalni w ocenie pracy kolegów

Zanim ocenię książkę Joanny liptowskiej, zaproponuję mały eksperyment myślowy Przypuśćmy, ie w jakimś kraju wyszła Hulonm lueranay polskiej XX waśń. a w niej znajdziemy takie oto „pasztety" I) Ani rfówka wzmianki ₀ prozie Szaniawskiego Szaniawski isinojc tylko jako dramaturg 2) Am słówka wzmianki o pisarzach tworzących poza granicami PRL 3) 10*/. dramaiopisarstwa me istnieje 4) Przyboś czy Peiper są odnotowani wyłączna jako poeci, o Ich twórczości eseistycznej na ma słówka wzmianki 3) Całość zaczyna się skocznym oberkom, tzn stwierdzeniem, ie na literaturę polską XX wieku najw^kszy wpływ wywarli Przybyszewski i Irzykowski 6) W .Indeksie nazwisk" po haśle .Makowricz Adam" czytamy _zob Adam"

Mógłbym mnożyć przykłady, ale po co? Wyobrażam sobą. jaka piekło podniosłoby aę u nas po leki u rac ukaj książki . Rzeczywtstość" znów zmięłaby dowodnć. ie to machinacje cykbstów. a pan Nanacki napasłby, ie nic dostrzega się problemu, czyli Jego

Tymczaam przykłady aa są zmyśtooc W książce Ugoicwtkaj prozaik i dramaturg Ugo Betu lim 1933 r ) figuruje tylko jako dramaturg O pisarzach wloskab stale przebywających w USA. Argentyna. Australii. Kanadzie i piszących po włosku me znajdzMoiy najdrobniejszej wzmianki Ze znanych dramaloptaarry obecnych np w popularnej antologii ki oste*pet ces of the kiodrm Italia* Tfteaire nie mi Mano Fraincgo. nie ainieje też znany i grywany u nas Nicola Maruan. tłumaczony na parę języków Luip Candoni 93*/£ nazwisk z kolejnych roczników „Annuano dcl teatro Itahano" daremnie szukalibyśmy w Indeks* meimssk dołączonym do książki Ugniewikiej To samo odnosi ag do wtoskoh laureatów cenionej w świeca radiowym Pm luba Zresztą, co tam. ■łachowiska. Na s 2ó0 mamy mformacyę o lym. ie Sgorim otrzymał premio Camptello. aa o nagrodach literackich takich jak Premio Strega. Premio V areggio. II reato dd Carltao czy innych, których ponoć w Italii jot Za dudo. na dowiemy aę nazego

Wróćmy jednak do naszego eksperymentu myślowego Giuappe Ungarctn (s 69-71) był me tylko poetą, ak równo! eseistą (tom II deser to e do po pominięty przez U gniewską milczeniem) Pogląd autorki, że twórczość L Svcva i L Pirandello stanowi .zapowiedź a jednoczesna wspaniałą realizację dwud/oatowocznc) formy powieściowej, a takie nowych poszukiwań teatralnych" oraz ocena znaczenia tnestcóczyka i Sycylijczyka, wydaje sa przesadą Znajomy puarz włoski, któremu takie stanowisko rrelacjonowałem, zaczął się straszna śmiać Z perspektywy Warszawy to pewna maczej wygląda mi z perspektywy Zatybrza Ta figłamość dala o sobą znać przy układaniu lodekzw mazani w klórysn czyiamy. .Alighan Dante zob Dante" Zatem eksperyment myślowy" zbudowany jest na dość precyzyjnych analogiach

Nie sposób wyliczyć wainiqsrych potknięć tego osobliwego podręcznika, i którego dowiadujemy s*. ie Eugenio Moniak otrzyma! literacką Nagrodę Nobla w 1973 r. (s. 72), ak o tym. ie u sama nagroda w 1959 r. przypadła SaKatoee Oj aa modo IJ gniewska milczy Wygląda lo na kuriozum, ak informaLjc dostarczone przez Husarię hit rot wy włoskiej tą poniżej merytorycznego poziomu FmcyklopedU popularnej PWN. Pełna kompromitacja

Jak już wipommakm. wadą podobnych opracowań jest często ah informacyjna nieśwneżość. pisarze mezyyący figurują jako żyjący, nic ma odnotowanych wydarzeń literackich osiatnoh 10 lat. ild W przypadku książki Ugmrwikiej (rok wryd 1915) granicę informacyjną stanowią lata 7B-B0 Autorka odnotowuje utwory Fallad. Eoo t Sctaai. ak na znajduje miejsca na Uaga/ełtago i Bet (ago Ze znanych prozaików parwszrj potowy dwudrostego wwku Ugnownka pomija np Giuappe Lippannago. Arnoldo Fratellago. Mario Pucciniego i FaNo Tonbabago Gdyby ktoś na podstawie podręcznika PWN ebetał cokolwiek wadzmć o włoska] poezji musiałby uznać, ie aa tstnah tacy poon jak: Dino Campana. Vitiorso Serem. Dino n*Fnoc. Giuseppe Zaptrrio. Roberto Morsuoo. a herroctyzm lo właściwa posuymbolizm (s 73) Jest to po prostu śmieszne, rwłstzcza H autorka w Bibthofrafh wymienia prace Jacorauzzicgo i S Ra ma ta. w których specyfikę lego nurtu wyrażono dość jasno i precyzyjna

Powstała więc. dość osobliwa sytuacja Z jednej strony podane informacje są względna aktualne (ja* ^ra nasze standardy edytorska) w części współczesno, z drugaj pomija uę

186

187