1108720332

198

Jan Beliczyński

bez zbędnej gorliwości i opieszałości, natomiast najwyższą cnotą zwierzchnika jest wyrozumiałość, umiejętność prowadzenia rozmowy z podwładnym (wysłuchiwania opinii) i taka dbałość o niego, aby mógł w poczuciu bezpieczeństwa i sprawiedliwości wykonywać wszelkie zadania (por. [Bator 2005]). Cechująca urzędnika rzetelność i życzliwość wobec podwładnych i petentów łączyła się z bezwzględnym posłuszeństwem wobec zwierzchników, bowiem od tego zależało wykonanie powierzonego zadania [Bator 1993, s. 104-105].

W starożytnym Egipcie dokonywano specyfikacji wymagań jakościowych dotyczących produktów powszechnego użytku. Praca kontrolera jakości została uwidoczniona na płaskorzeźbach egipskich grobowców Maketre (XIII w. p.n.e.) oraz w Tebach (około 1450 r. p.n.e.). W tzw. listach towarowych z czasów Ramzesa III (około 1200 r. p.n.e.) można znaleźć spis wymagań dotyczących masy żywicznej kadzidła¹. Jak zauważa Z. Zymonik, przedmioty codziennego użytku wykonywano zgodnie z obecnymi regułami zarządzania procesami. Jako przykład wskazuje model warsztatu tkackiego znaleziony w egipskim grobowcu Maketre. Proces tkania lnu jest tu wyraźnie podzielony na fazy produkcyjne: przygotowanie lnu, przędzenie, zakładanie osnowy, tkanie i kontrolowanie [Zymonik 2002, s. 56-73, 87-89; Zymonik 2009],

4. Starożytna Grecja

Homer (VIII w. p.n.e.) w podaje, że gospodarność wychowuje szlachetne dzieci. W Iliadzie daje rady, jak rządzić własnym domem. Hezjod¹² (około 790-730? r. p.n.e.) w eposie dydaktycznym Prace i dnie wykazuje zainteresowanie efektywnością działania gospodarstwa domowego [Hezjod 2003, s. 22-36]. Zawiera ono rady, jak zwiększyć wydajność pracy oraz pojawia się teza charakterystyczna dla człowieka gospodarującego, „maksimum efektu, przy minimalnych nakładach” [Hezjod 2003, s. 22-36],

Platon (427-347 r. p.n.e.) w dziele Prawa stwierdza, że człowiek nie jest w stanie dobrze wykonywać dwu różnych zajęć czy też sztuk. Dokładnie opisuje specjalizację pracy. Uznawał kierowanie jako odrębną sztukę [Platon 1961, s. 337 i 374]¹³. W dziele Polityk Platon wyróżnia umiejętności, które same nie wykonują dzieła, a tylko przygotowują dla wykonujących narzędzia oraz umiejętności, które same

1

   Na przykład barwa kadzidła była określona w przedziale tolerancji od mglistej żółcieni bursztynu do bladej jak światło księżycowe zieleni jadeitu.

¹²    Hezjodowi przypisuje się stwierdzenie: co masz dziś zrobić, nie odkładaj na jutro.

¹³    Zdaniem Platona „kowal nie będzie wykonywać prac ciesielskich, a cieśla wtrącać się do pracy kowala [...] w naszym państwie każdy wykonywać będzie tylko jeden rodzaj zajęcia” [Platon 1961, s. 337-374].