1194638898

Margolin występujący w imieniu Ukrainy przyjął warunki wysuwane przez reprezentującego aliantów gen. Philippe d Anselma, skutkiem czego 21II podpisano odnośne porozumienie^{1 2 3 4 5 6}. Układ ten nie został wszakze nigdy wprowadzony w życie. Nastąpiły natomiast komplikacje w kontaktach „białych" Rosjan z aliantami. Gdy 13 III 1919 r. gen. d'Anselm w imieniu koalicji przejął w Odessie całosc władzy politycznej i wojskowej, spotkało się to z rosyjskim sprzeciwem, który wywołał podziały wśród Francuzów¹. Ostatecznie 26 III 1919 r. minister spraw zagranicznych Francji Stephen Pichon zdementował we francuskiej Izbie Deputowanych informację o rzekomej konwencji wojskowej z Dyrektoriatem URL”. Rozmowy przerwano, a dnia 3IV ewakuowano Odessę”.

Zerwanie rozmów francusko-ukraińskich było zgodne z poglądami paryskich kół „białej" emigracji rosyjskiej, stojącej na stanowisku jednej i niepodzielnej Rosji i usiłującej uzyskać wpływy polityczne na Konferencji Pokojowej. Jednakże w kwestii konfliktu polsko-ukraińskiego stanowisko „białych" Rosjan było odmienne. Juz jesienią 1918 r. prowadzili oni w Londynie akcję dyplomatyczną, nie tylko domagając się zachowania całości dawnego imperium carów, ale zgłaszając także pretensje do Galicji Wschodniej. Jak pisał Władysław Sobański, delegat KNP w Londynie. Czesi” i Rosjanie „bronią sprawy ukraińskiej, gdyż są przekonani, ze Ukraina po wyjściu Niemców połączy się znowu z Rosją". Rosjanie kierowali się w tym przypadku nadzieją na odrodzenie się filorosyjskich tendencji Skoro-padskoho*. co jednakże w przypadku URL i ZURL nie miało uzasadnienia.

Dnia 91111919 r. Rosyjska Rada Polityczna w Paryżu przedłożyła Konferencji Pokojowej deklarację z żądaniem pozostawienia Rosji całkowitego prawa decydowania o przyszłości terenów należących do niej przed 1914 rokiem. Wyjątek uczyniono dla „etnograficznej" Polski w rozumieniu dziesięciu guberni przywi-slanskich. Erazm Piltz. przedstawiciel KNP w Paryżu, w liście do Dmowskiego pisał, iz zdaniem polityków rosyjskich „granica Polski na wschodzie isc powinna po linii Królestwa Kongresowego z wyłączeniem guberni suwalskiej i uznaniem Galicji Wschodniej za terytorium sporne. Ta koncepcja odpowiada, o ile się zdaje.

i koncepcji angielskiej, która bardzo nieznacznie rozszerza terytorium polskie iwza te granice"⁷⁷. W dniach 9 i 10IV1919 r. Rosyjska Rada Polityczna przedłożyła Konferencji Pokojowej dwie deklaracje stwierdzające, ze „Skoro ludność rosyjska stanowi przygniatającą większość na terenach Galicji Wschodniej. Bukowiny i Rusi Zakarpackiej. należy uwzględnić jej wolę połączenia się z ojczyzną rosyjską"⁷*. W Jekaterynodarze politycy „białej" Rosji wprost pytali „Czemu Polacy biją się z Ukraińcami o Galicję Wschodnią, kiedy Galicja powinna należeć do Rosji”⁷*. Zrodzone z wielkorosyjskiego szowinizmu pomysły traktowania Ukraińców jako Rosjan, a Ukrainy jako południowej Rosji, nie miały wielkich szans realizacji w stosunku do niepodległosciowo nastrojonych przywódców URL i ZURL Samo współdziałanie Ukraińców z ..białą" Rosją było jednakże silnie popierane przez wszystkich aliantów. O sojusz taki zabiegał również Arnold Margolin. który lako członek delegacji ukraińskiej w Paryżu, w kwietniu 1919 r. kontaktował się z przedstawicielami emigracyjnych ugrupowań rosyjskich (ni.in. z Wasilijem Ma-kłakowem). proponując powołanie komitetu doradczego, którego reprezentanci mieliby udział w podejmowanych przez Radę Najwyższą Konferencji Pokojowej decyzjach w sprawach rosyjskich. Nie znaleziono jednak, jak pisał Margolin. „takich Wielkorusów, którzy by chcieli mówić jedynie w imieniu Wielkiejrosji. a nie w imieniu Rosji w granicach sprzed wojny"*¹.

W istniejących warunkach istotnie trudno było przewidzieć, jak dalej potoczą się losy Wielkiej Ukrainy i która z walczących tam sił - Ukraińcy, „biała" czy „czerwona" Rosja - zdoła przeforsować swoje koncepcje polityczne. Podkomisja gen. Le Ronda, rozpoczynająca swe prace w toku opisanych powyżej wydarzeń, nie była więc w stanie stwierdzić, czy Polska w Galicji Wschodniej będzie graniczyła z Ukrainą czy tez z Rosją, a jeśli z Rosją, to przez kogo rządzoną*¹. Odnośnie do Ga licji Wschodniej, kwestią pierwszoplanowy w tej sytuacji było doprowadzenie do zawieszenia broni między obu walczącymi tam stronami, co jednocześnie wymóc niłoby front antybolszewicki. tak polski, jak i ukraiński. Pierwsze sugestie w tym kierunku wysunięto tuz przed rozpoczęciem obrad Konferencji*². Początkowo prace nad owym zagadnieniem prowadziła misja aliancka działająca w Polsce.

77 A. Juzwcnko. Polska a    Rosja.... s. 88.

78    Zwracano tez uwagę na perspektywy współpracy ekonomicznej mruprzcmysłowionei Rosji płci. (czyli Ukrainy) z przemysłem Czech, domagając się granicy i CSR. Ibidem, s. 92.

79    Ibidem, s. 65.

80    Ibidem, s. 201.

81    Ibidem, s. 92.

82 PPC. t. II. $. 227. W delegacji USA rozważano to w sposob mało realistyczny -    truce should be concluded between the Połcs and the Ukrainians under the terms of which easter n Galicia should be left an autonomous district in the hands of its present Ukrainian possessors. and Lemberg be ruled by

37

1

   Nota Rządu Robotniczo Włościańskiego Do ministra spraw zagranicznych fram uskuj republiki i do delegata Blanca 201119 r.. .Przegląd Dyplomatyczny" 1919. nr 10. s. 486 487. A. Juzwcnko. Polska a .biała" Rav>a.... s. 67 68.

2

   Ibidem, s. 65-68.

3

   A. Deruga. Początek rokowań..., s. 60.

4

   A. Juzwcnko. Polska a .biała" Rosja..., s. 69-70.

5

   Skłóceni z Polską o Cieszyn i rusofiłscy Czesi współpracowali z ZURL w pewnych okresach, snu mc nawet płany federacji. K. Lewandowski. Sprawi ukraińska..., s. 99: APIP. t. II. s. 24-25.

6

   Dnia 14X11918 r. Skoropadskyj ogłosił tzw. dekret federacyjny, opowiadając się za związkiem Ukrainy z Rosją. A. Juzwcnko. Polska a .biała" Rosja.... s. 82: T. Olszanski. op. cit.. s. 54.