1194639027

pod nazwą .Legion Ukraińskich Strzelców Siczowych" i pod własnymi hasłami i sztandarami, tak jak Polacy, przystąpili do wojny z Rosją u boku Austro-Węgier (warto wspomnieć o przyjaznym stosunku Piłsudskiego do tej akcji). Zmagania wojenne potęg europejskich doprowadziły do zajęcia w roku 1915 większości ziem polskich przez wojska niemieckie i austro-węgierskie. Korzystając z tego faktu. Polacy rozpoczęli budowę zrębów własnego państwa. Ukraińcy uczynili podobnie, ale dopiero trzy lata później, gdy armie państw centralnych wyparły Rosjan z Ukrainy Naddnieprzańskiej. Strzelc>^r Siczowi, którzy zawędrował i tam wraz z Niemcami, nie trafili jednak w próżnię polityczną. Od 1908 r. istniała tam tajna, radykalna organizacja pod nazwą „Towarzystwo Ukraińskich Postępowców" (TUP), początkowo dążąca do autonomii w ramach Rosji. Dnia 171111917 r.. po obaleniu caratu przez rewolucję lutową, działacze TUP i kiłku innych lewicowych partii ukraińskich utworzyli Centralną Radę Ukraińską (CRU). dążącą do przejęcia kontroli nad Ukrainą, ale niezrywającą jeszcze związków z Rosją. Przewrót bolszewicki w Piotrogrodzie i upadek Rządu Tymczasow-ego wywołał lawinowy wzrost dązen odśrodkowych na Ukrainie. W konsekw-encji CRU wydała dnia 20 XI 1917 r. III uniwersał, ogłaszając powstanie państwa ukraińskiego pod nazwą .Ukraińska Republika Ludowa" (URL), pozostającego w związku federacyjnym z Rosją. Dalszy rozwój wypadków doprowadził zas 2211918 r. do proklamowania IV uniwersału stanowiącego, ze .odnyni Ukrajinska Narodnia Respublika stas samostijnoju. ni wid koho nezałeznoju. Wilnoju. Suwerennoju Derzawoju Ukrajinskoho Narodu". Niestety, juz 141 Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę przeciw CRU. W dniu 281 w silnie zrusyfikowanej stolicy Ukrainy wybuchło powstanie bolszewickie, a 8II oddziały sowieckie wkroczyły do Kijowa.

W tym samym czasie URL wprowadzona została przez państwa centralne na arenę polityki międzynarodowej. Delegacja CRU 9 II złozyła swój podpis pod traktatem brzeskim, do przyjęcia którego Niemcy zmusiły tez 3111 Rosję Sowiecką. Traktat ten. z jednej strony oddawał Ukrainę pod okupację mocarstwcentralnych. z drugiej zas wymuszał uznanie przez bolszewików odrębności państwowej URL. Wywołał tez ostateczne zerwanie, nadwątlonej juz od czasu kryzysu przysięgowego Legionów Polskich, wszelkiej współpracy poważniejszych sił politycznych w Polsce z Niemcami i Austro Węgrami. Sprawa, która o tym zadecydowała, było przekazanie URL Chełmszczyzny. Ukraina znalazła się zatem w ostrym konfl ikcie z Polską i ukazała się Zachodowi jako protegowana Niemiec w chwili, gdy Polska. wykorzystawszy możliwości rozwojowe w ramach współpracy z Berlinem i Wiedniem, zerwała z nimi i przeszła do obozu przyszłych zwycięzców.

Dnia 11111918 r. do Kijowa wkroczyły wojska niemieckie. Sprzeciwiająca się ich eksploatacyjnej polityceCRU została 28IV rozwiązana przez Niemców, a dzień później, przy ich poparciu, hetmanem Ukrainy został gen. Pawło Skoropadskyj. Nie uzyskał on uznania niepodległościowców ukraińskich, a władza jego trwała tak długo, jak długo istniała okupacja niemiecka.

Klęska państw centralnych na froncie zachodnim w listopadzie 1918 r. zmieniła także diametralnie sytuację na Ukrainie Naddnieprzańskiej i w Galicji Wschodniej. W dniu 16 X 1918 r. cesarz Karol wydał manifest zapowiadający przekształcenie Austro-Węgier w państwo związkowe. Na tej podstawie 18 X czołowi politycy ukraińscy z Galicji powołali we l.wowie Ukraińską Radę Narodową i proklamowali utworzenie państwa ukraińskiego w składzie Austro-Węgier. złożonego z Galicji Wschodniej. Rusi Podkarpackiej i Północnej Bukowiny. Z chwilą rozpadu monarchii habsburskiej, dnia 1 XI. wykorzystując siły ukraińskich organizacji paramilitarnych i tych oddziałów armii austriackiej, w których dominowali zołnierze-Ukraińcy. Rada podjęła próbę przejęcia władzy we Lwowie, co doprowadziło do wybuchu walk polsko-ukraińskich w mieście. W ten sposob utworzone na początku listopada 1918 r. państwo ukraińskie w Galicji Wschodniej, które przyjęło nazwę Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL). znalazło się w stanie wojny z odradzającą się Polską.

W tym samym okresie następowało załamywanie się okupacji mocarstw centralnych naUkrainieNaddnieprzanskiej.Dnial4Xl - juz po kapitulacji Niemiec na zachodzie hetman Skoropadskyj ogłosił akt federacji Ukrainy z „białą" Rosją. Doprowadziło to 15 XI do utworzenia przez dawnych polityków CRU z Wołodymy-rem Wynnyczenką na czele Dyrektoriatu URL i do powstania Strzelców Siczowych rozpoczętego w Białej Cerkwi 16X1. Na czele wojsk Dyrektoriatu stanął ataman Symon Petlura. Skoropadskyj zmuszony został 14 XII do ustąpienia, a 20 XII siły Dyrektoriatu wkroczyły do Kijowa. URL była wolna.

Tymczasem 22 XI wojska ZURI. wyparte zostały przez Połakow ze Lwowa. Siedzibą władz ZURL stał się Stanisławów. Tam tez 4 I 1919 r. podpisano układ o federacji pomiędzy URL i ZURL. Ta ostatnia stawała się formalnie Zachodnim Obwodem URL (ZOURL). Uroczyste proklamowanie zjednoczenia obu państw ukraińskich nastąpiło 2211919 r. w Kijowie na placu sw. Zofii.

Niestety, także w styczniu, bolszewicy, łamiąc traktat brzeski, uderzyli na Ukrainę i zajęli Charków. Skutkiem tego Dyrektoriat URL w dniu 181 wypowiedział wojnę Rosji Sowieckiej. Od południa operacje przeciw URL rozpoczęły natomiast wojska gen. Antona Denikina. Połączone państwa ukraińskie toczyły więc wojnę z „białą" i „czerwoną" Rosją oraz z Polską i z Rumunią, której armia w listopadzie 1918 r. wkroczyła na Bukowinę i Pokucie. Dnia 4II1919 r. bolszewicy powtórnie zajęłi Kijów. URL usiłowała w tej sytuacji uzyskać poparcie mocarstw zachodnich i ich wojsk interwencyjnych, które lądowały w Odessie i na Krymie.

13