130860265

zachodzących między nimi relacji²². Strukturalizm jako teoria poznania zakłada, iż strukturalne ujęcie treści nauczania-uczenia się, tworząc w umyśle dziecka określone konstrukty poznawcze, zapewnia większą operatywność i trwałość zdobytej wiedzy²³. Ta złożona procedura intelektualna zachodząca w umyśle ucznia nie dokonuje się bowiem poprzez proste sumowanie poznawanych faktów, lecz polega na tworzeniu w umyśle dziecka reprezentacji pewnego systemu wiedzy, jej określonych struktur. Ważne jest zatem, „aby treści, z którymi chcemy dziecko zapoznać, nie były zbyt rozproszone lub jednostkowe, podawane w sposób chaotyczny, gdyż utrudnia to uczenie się, uchwycenie zależności i powiązań między elementami i kształtowanie pojęć"²⁴. Interpretacja strukturalna treści kształcenia ma ważny aspekt psychodydaktyczny. Tworzenie strukturalnych konstruktów wiedzy środowiskowej w umyśle dziecka jest potrzebne do ilustracji złożoności natury poznawczej rzeczywistości, jako elementów całości holistycznej, a także ze względu na to, że daje uporządkowany obraz tej rzeczywistości. Takie ujęcie treści edukacyjnych prowadzi do osiągania trwałego efektu edukacyjnego, jakim jest przyrost wiedzy i jej rozumienie. Określone struktury treści należy ujmować w całościowo zrozumiałym kontekście -kognitywnym, emocjonalnym, społecznym. Pozwala to na kształtowanie umiejętności rozumienia przez ucznia:

-    sensu poznawanej informacji,

-    relacji z innymi informacjami,

-    lokacji w określonym systemie posiadanych informacji,

-    znaczenia informacji dla wykorzystania w określonych sytuacjach.

Z praktycznego punktu widzenia ujęcie strukturalne treści programowych jest przydatne do tworzenia scenariuszy pracy dydaktycznej nauczyciela zmierzających do rozwijania aktywności poznawczej uczniów²⁵. W aspekcie dydaktycznym ujęcie strukturalne treści jest wyznacznikiem zakresu kompetencji merytorycznych nauczyciela kształcenia środowisko-

²²    Por. Podstawy psychologii, red. W. Pilecka, C. Rudkowska, L. Wrona, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1998.

²³    Por. J.S. Bruner, Proces kształcenia, PWN, Warszawa 1964; J. Piagel, Strukturalizm, WP, Warszawa 1977; Proces kształcenia - podejście systemowe, prac. zbiorowa, WSiP, Warszawa 1986; J. Wasiukiewicz, Próba strukturalnego układu treści programowych w nauczaniu początkowym przyrody, „Rocznik Pedagogiczny" 1973, t. 3; Aktualny stan i potrzeby badań nad strukturyzacją treści kształcenia, red. K. Denek, A. Mościcki, IKNiBO, Koszalin 1978.

²⁴    H. Gutowska, M. Lelonek, T. Wróbel. U nas. Środowisko społeczno-przyrodnicze kl. 1. Przewodnik metodyczny, WSiP, Warszawa 1978, s. 7.

²⁵    Por. H. Aebli, Dydaktyka psychologiczna, PWN, Warszawa 1982.

16