1468550705

2. Literatura przedmiotu

Zagadnienia poruszane w tej pracy należą do pola zainteresowań młodej dziedziny badań nazywanej animal studies. Prace z tego zakresu opisują i interpretują relacje człowiek - inne zwierzęta starając się wychodzić poza antropocentryczne teorie, które do momentu powstania tego nurtu decydowały o sposobie postrzegania zwierząt w nauce. Charakterystyczną cechą prac powstających w ramach animal studies jest korzystanie z wszelkich wypracowanych wcześniej nurtów interpretacji, które zajmują się grupami wykluczonymi społecznie, takich jak marksizm, feminizm, czy teoria queer. Wyróżnikiem tych wszystkich kierunków jest jawne zaangażowanie społeczne i nieunikanie dyskusji moralnych, sprzeczne z wizją nauki jako działalności neutralnej aksjologicznie. Pierwszą z prac zakresu animal studies, która zadała pytania rozwijane później przez kolejnych badaczy i badaczki, była wydana w 1975 roku książka Petera Singera Animal Liberation. Singer przedstawia w niej fakty dotyczące chowu zwierząt rzeźnych i przy pomocy utylitarystycznej etyki wywodzącej się od Jeremy'ego Benthama i Johna Stuarta Milla uzasadnia swoje stanowisko moralne, które nakazuje zrezygnować z takiego sposobu użytkowania zwierząt. W szerszym kontekście praca opowiada się przeciw supremacji gatunku ludzkiego wśród innych istot żywych. Książka ta jest mi szczególnie bliska ze względu na jej empiryczne podstawy, które nie są typowe dla prac filozoficznych, oraz użycie w uzasadnieniu stanowiska moralnego niezwykle praktycznej, możliwej do zastosowania społecznie etyki. Perswazyjna moc wywodów Benthama, Milla i Singera opiera się na koncepcji common sense (zdrowego rozsądku) i wynikających z niego wspólnototwórczych konstatacji. Powstające później głośne prace z zakresu animal studies znacznie częściej korzystały z dorobku filozofii niemieckiej i francuskiej niż angielskiej, zwłaszcza z dokonań hermeneutyki, psychoanalizy oraz dekonstrukcji, które to kierunki - w moim odczuciu - tworzą ciekawe interpretacje, ale przydatne są raczej do intelektualnych gier i rozważań niż praktycznych rozstrzygnięć. Do takich prac należą L'aperto. L’uomo e 1'animale e Giorgio Agambena z 2002 roku, L'Animal que donc je suis (ti suivre) z 2006 Jacquesa Derridy czy prace Donny Haraway (choćby Primate Visions: Gender, Race, and Naturę in the World of Modern Science z 1989, czy The Companion Species Manifesto: Dogs, People, and Significant Otherness z 2003). W mojej pracy staram się wykorzystywać obie te tradycje, przy czym ze względu na istniejącą potrzebę rozpoczęcia powszechnej dyskusji nad poruszanymi w niej