64845

część tej infrastruktury należała do przedsiębiorstw państwowych, które obciążały ją w ogólnym rachunku ich działalności

W warunkach gospodarki rynkowej i prywatyzacji to rachunek ekonomiczny wpływa nie tylko na zmiany własnościowe, ale także wymusza wyższą efektywność oraz inny podział pracy. Negatywnym tego efektem jest likwidacja przyzakładowych obiektów socjalnych i kulturalnych, ofemjąc w zamian usługi odpłatne Transfonnacja ustrojowa, a zwłaszcza jej niekorzystne skutki w postaci masowego bezrobocia, pauperyzacji czy zagrożeń społecznych, wywołują potrzebę zwiększenia świadczeń pieniężnych.

Państwo nie jest w stanie ponosić wszystkie koszty związane ze świadczeniami społecznymi, dlatego też podejmuje daleko idące refonny związane z wydatkami świadczeń. Nie da się ukryć, że głównym celem podejmowanych reform jest zmniejszenie wydatków z budżetu państwa, przy zwiększaniu obciążeń iimych podmiotów, np samorządów' terytorialnych czy samych obywateli.

Wachlarz świadczeń społecznych w Polsce jest szeroki i obejmuje wiele dziedzin polityki społecznej, a także formy tych świadczeń (pieniężnych rzeczowych i innych).

W roku 1995 struktura wydatków na świadczenia społeczne wyglądała następująco: ubezpieczenia społeczne (emerytury, renty, zasiłki) - 50%, edukacja - 16,2%, ochrona zdrowia - 14,6%. pomoc dla bezrobotnych z Funduszu Pracy - 6%, pomoc społeczna - 7,2%, pozostałe - 6%. Całość wydatków stanowiła 32% produktu krajowego brutto. 1¹¹¹

Pokrótce przedstawię funkcje, jakie spełniają świadczenia społeczne.

Obecnie w Polsce podstawową funkcją świadczeń społecznych jest funkcja zabezpieczająca, która ma zapewnić podstawy egzystencji Związana jest z rosnącą liczbą emerytów i rencistów, bezrobotnych uprawnionych do pobierania zasiłków oraz osób korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej

Funkcja egalitarna, która w poprzednich warunkach ustrojowych była eksponowana, sprzyjała wyrównywaniu szans przede wszystkim osobom młodym oraz osobom wywodzącym się ze środowisk plebejskich. Podstawy egzystencji miał zapewnić stan pełnego zadudnienia We współczesnej Polsce funkcja ta jest znacznie ograniczona, ale działa głównie w sferze oświaty na szczeblu podstawowym i średnim oraz ochrony zdrowia.

Świadczenia społeczne spełniały również takie funkcje, jak bodźcową i integracyjną -związane z działalnością socjalną zakładów pracy.

Obecna sytuacja gospodarcza nie pozwala nie pozwala na eliminację świadczeń społecznych, ale zmusza do zmiany sposobu gromadzenia tych środków i ich wydatkowania. Dąży się do zwiększenia udziału własnego obywateli w świadczenia społeczne w postaci składek lub tzw. „wspólplacenia” za niektóre usługi społeczne, przy jednoczesnym ograniczeniu wydatków budżetu państwa.

Dariusz Opioła