DSC00687 (14)

siebie jako należących do znaczącego- uniwersuib które istniało, zanim się urodzili, i będzie istnieć po ich śmierci. Wspólnota doświadczenia zostaje w §| sposób przeniesiona na plan kosmiczny, stając & podniośle niezależna od zmienności egzystencji jednostkowej.⁷¹

Jak już zauważyliśmy, uniwersum symboliczni¹ pewnia pełną integrację wszystkich odrębnych procesów instytucjonalnych. Dzięki niemu zrozunótfo jest całe społeczeństwo. Poszczególne instytućjt-i role są uprawomocnione przez umiejscowienie ich w znaczącym świecie. Na przykład, porządek poli-tyczny jest uprawomocniony przez odniesienie do kosmicznego porządku władzy i sprawiedliwości, 1 role polityczne są uprawomocnione jako uobecnienie tych zasad. Doskonałą ilustracją sposobu, w jaki działa tego rodzaju ostateczne uprawomocnienie, |p instytucja boskiego pokrewieństwa, znana w cywilizacjach antycznych. Trzeba jednakże pamiętać, że porządek instytucjonalny, podobnie jak porządek życia jednostki, jest nieustannie zagrożony przez obecność rzeczywistości, które w świetle tego porządku ą pozbawione znaczenia. Uprawomocnienie porządku instytucjonalnego staje również wobec nieustannej konieczności powstrzymywani# ćhąosii. Wszelka rzeczywistość społeczna jest niepewną¹? Wszelkie społeczeństwa są tworami, którym grozi chaos. Ody tylko uprawomocnienia, które ukrywają niepewnośfc, są zagrożone albo upadają, dochodzi do głosu ano¹ miczny strach. Strach ten wyraża groza towarzysząca — na przykład — śmierci króla, zwłaszcza jeżeli do niej dochodzi w akcie nieoczekiwanej przemocy. Niezależnie od współczucia albo niepokoju o cha¹ rak terze politycznym, śmierć króla w takich okolicznościach powoduje, że w zasięgu świadomości pojawia się strach przed chaosem. Przekonująco, je to reakcja społeczeństwa na zabójstwo prezyden-

Mea ta zoitala opracowana zwlaweza pr«e¹

ta Kennedy'ego. Nietrudno zrozumieć, dlaczego takie wypadki wymagają natychmiastowego, jak najstaranniejszego potwierdzenia trwającej dalej realności osłaniających symboli.

Korzenie symbolicznego uniwersum sięgają konstytucji człowieka. Jeżeli człowiek w społeczeństwie jest twórcą świata, jest to możliwe dzięki jego konstytutywnej otwartości na świat, otwartość ta wszakże powoduje konflikt między porządkiem i chaosem. Ludzkie istnienie jest ab initio nieustanną ekstema-lizacją. W miarę jak człowiek uzewnętrznia samego siebie, tworzy świat, w którym to uzewnętrznianie przebiega. W procesie eksternalizacji dokonuje projekcji własnych znaczeń w rzeczywistość. Uniwersa symboliczne, które głoszą, że wszelka rzeczywistość ma ludzkie znaczenie, oraz żądają, aby cały kosmos potwierdzał ważność ludzkiej egzystencji, stanowią tego typu projekcję sięgającą najdalej.^{1 2}

b) mechanizmy pojęciowe podtrzymujące uniwersum

Uniwersum symboliczne rozważane jako konstrukcja poznawcza ma charakter teoretyczny. Powstaje ono w procesie subiektywnej refleksji, która pod wpływem obiektywizacji społecznej prowadzi do ustalenia wyraźnych powiązań między ważnymi aspektami rzeczywistości związanymi z poszczególnymi instytucjami (w oryginale mowa nie o aspektach rzeczywistości, a o „tematach”, „themes” -r- J. N.), W tym sensie teoretyczny; charakter uniwersum symbolicznego jest niewątpliwy, bez względu aa W, jak dalece może się ono wydawać „nieżyczliwemu” outsiderowi niesystematyczne czy nielogiczne. Jednakże_:,vy obrębie uniwersum symbolicznągfr.można żyć naiwni e,inwy-

ii

1

Idea „projekcji" zastała opracowane po¹ rat pierwszy prtfez

2

Feuerbacha, a następnie 3 co prawda w zupełnie Innych kierunkach — prace Markaa, Nietzschego i Freuda.    jjfj