46381

II. Nabycie pochodne (jeśli państwo nabywa terytorium, które do czasu nabycia należało do innego państwa; nabycie pochodne terytorium przez jedno paiistwo jest więc utratą terytorium dla państwa drugiego):

a)    cesja terytorialna - mogła przyjmować postać cesji odpłatnej (sprzedaż Alaski, sprzedaż Luizjany) albo cesji wzajemnej (wymiana terytorium - np polsko-radziecka wymiana terytoriów w 1951 r ). Podstawą cesji jest zawsze umowa międzynarodowa. I paiistwo nazywane jest cedentem, a II-cesjonariuszem

b)    zasiedzenie - długotrwałe pokojowe korzystanie z terytorium jako podstawa do uzyskania tytułu prawnego.

c)    plebiscyt - powiązany z cesją, ludność zamieszkująca terytorium decyduje o przynależności państwowej terytorium (O przynależności paiistwowej jakiegoś terytorium decyduje głosowanie ludności zamieszkałej na danym obszarze)

d)    zawojowanie (deberacja) - zawładnięcie terytorium przy pomocy siły

Sposoby utraty terytorium. Prawo międzynarodowe zna tyle samo sposobów nabycia, co utraty terytorium. A więc cesja, zasiedzenie może być sposobem nabycia jak i utraty terytorium. Efektywna okupacja ma odpowiednik porzucenia, a przyrost - zmniejszeniu itp. Zwykle, jeśli jedno paiistwo nabywa terytorium to inne je traci, zdarza się jednak, że traci się nie na rzecz innego państwa, lecz np. ono zanika na skutek działania żywiołów itp.

- Derelikcja jest przykładem utraty terytorium, nie na rzecz innego podmiotu. Może również być tak. że paiistwo przestaje wykonywać swe kompetencje na danym obszarze i porzuca je. co prowadzi do przekształcenia w ziemie niczyją Wspólnym mianownikiem wszystkich sposobów utraty terytorium jest brak lub niemożliwość wykonywaiua kompetencji państwowych, bez względu na powody z wyjątkiem zawojowaiua, które jest wyłączone z możliwości

Granica jest to powierzduiia prostopadła do powierzduu kuli ziemskiej, która oddziela terytorium państwa od innych obszarów, a więc terytoriów innych państw lub terytoriów nie podlegających niczyjej suwerenności. Granica wyznacza zatem boczne krańce terytorium paiistwowego, ale nie obejmuje jego krańców górnych, tj. granic miedzy przestrzenią powietrzną a przestrzenią kosmiczną

Granice dzieli na naturalne (morza. góry. stepy, pustynie) lub szniezue. Natomiast ze względu na sposób ich ustalania dzielą się na orograficzne (uwzględniające ukształtowanie powierzduu) i geometryczne (przebiegające niezależnie od rzeźby terenu). Szczególnym rodzajem granic są granice astronomiczne biegnące wzdłuż południków i równoleżników.

Ustalanie granicy. Ustala się je zwykle za pomocą odpowiednich umów międzynarodowych, rzadziej w wyniku decyzji arbitrażowej lub sądowej. 3 etapy ustalania granicy: decyzja polityczna przyznająca terytorium; delimitacja granicy w umowie międzynarodowej i demarkacja granicy.

Ddinutacja granicy paiistwowej - to ustalenie przebiegu granicy paiistwowej i obejmuje sporządzenie opisu granicy oraz naniesienie jej przebiegu na mapę o stosunkowo małej skali np. 1:1000 000 - dokumenty te stanowią podstawę do przeprowadzenia demarkacjl Delimitacja powinna być kornplema, precyzyjna i dokładna. Danarkacja granicy paiistwowej - ma na celu szczegółowe wytyczenie i oznakowanie przebiegu granicy paiistwowej w terenie. Przeprowadzana jest przez komisję mieszaną i opiera się na dokumentach z procesu delimitacji. Uwzględnia się zachowanie niezbędnych warunków dla prowadzenia gospodarki rolnej oraz nie przeprowadzanie granicy przez miasta i wsie. Mapa granicy wykonana jest zwykle w większej skali niż delimitacja np. 1:2500.

Redemarkacja granicy polega na sprawdzeniu isotiejącej i wytyczonej już granicy.

Administracja jpanicy paiistwowej. Przepisy wewnętrzne regulują sprawy ocłirony granicy, jej przekraczania czy eksploatacji bogactw naturalnych w jej pobliżu np. ustawa z 12 października 1990r. o ochłonie granicy paiistwowej.

Nie wszystkie problemy można rozwiązać jednostronnie, dlatego państwa zawierając ze sobą umowy o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych.

Nienaruszalność granic.

Deklaracja ONZ z 1970 roku stwierdza, że każde paiistwo ma obowiązek powstrzymać się od groźby lub użycia siły celem naruszenia ismiejących międzynarodowych granic innego państwa jako środka rozwiązywaiua sporów międzynarodowych, włączając w to spory terytorialne i problemy dotyczące granic.

Deklaracja KBWE. Zgodme z nią paiistwa uczestniczące uznały wzajemnie za ińenaruszalne wszystkie granice każdego z nich. jak również granice wszystkich paiistwa w Europie i zobowiązały się do powstrzymania teraz i w przyszłości od zamachów na te granice.