1468550706

zagadnieniami wyróżniam pozytywnie stanowisko utylitarystyczne. Jego przejrzystość i łatwość w przekazie może mieć duże znaczenie dla zainicjowania takiej dyskusji oraz pozwala na szerszy odbiór mojego tekstu. Jednocześnie jestem świadoma tego, że za takim wyborem stoją także moje osobiste preferencje i sympatie intelektualne.

Pionierski charakter tej pracy w polskiej antropologii kulturowej, a nawet polskiej humanistyce, skłonił mnie także do częstego nawiązywania do najbardziej ogólnych dzid z zakresu filozofii. Nie chciałam bowiem, by przyszli jej czytelnicy czuli się zagubieni w gąszczu nieistniejących jeszcze w Polsce problemów i pojęć. Sięgnięcie do dzid znanych i omawianych w innych kontekstach, pozwala na wykazanie, że tematyka ta ma ugruntowanie we wcześniejszej tradycji myślowej.

Bibliografia prac z zakresu animal studies Lindy Kalof, Seven Mattes i Amy Fitzgerald z Michign State University obejmuje dziś setki pozycji²⁸, na świecie istnieje kilkanaście czasopism poświęconych wyłącznie tej dziedzinie (za najważniejsze uznać należy Anthrozoós wydawane od 1987 roku przez wydawnictwo Bloomsbury i Society and Animals wydawane od 1992 roku przez wydawnictwo Brill), prowadzone są oddzielne kursy uniwersyteckie poświęcone animal studies²⁹. Wszystkie te działania dowodzą dużego zainteresowania naukowców i całego społeczeństwa tematyką relacji ludzko-pozaludzkich. Wpisuje się ona doskonale w problematykę zależności człowiek-środowisko naturalne, która w XXI wieku okazała się niezwykle istotna społecznie, ekonomicznie oraz politycznie. Znaczenie współzależności przyrodniczych i ich nowych interpretacji obywatele zachodniego świata odczuwają w codziennym życiu, ponieważ zmiana stosunku człowieka do zwierząt, roślin czy bakterii oznacza zmiany prawne i idącą za nimi zmianę praktyki życiowej. W porównaniu z popularnością animal studies w świecie zachodnim wśród badaczy z zakresu nauk społecznych w Polsce dziedzina ta jest nadal słabo rozpowszechniona. Nieliczne książki polskich autorów (jak choćby Ludzie i ich zwierzęta socjologa Krzysztofa Tomasza Koneckiego) są wciąż zaledwie bardzo nieśmiałymi próbami pisania o tym, co przekracza granice tradycyjnie wyznaczane przez naukowy szowinizm gatunkowy. W polskiej antropologii kulturowej w przeważającej części publikowanej literatury relacje ludzi i innych zwierząt wciąż przedstawia się w bardzo zachowawczy sposób, zakładający oczywiste podporządkowanie życia zwierząt potrzebom człowieka. A zwierzęta są w nich zaliczane do zbioru przedmiotów materialnych. Ważną próbą zmiany tego stanu rzeczy było wydanie w 2009 roku numeru czasopisma Konteksty. Polska Sztuka Ludowa zatytułowanego Żywoty Zwierząt poświęconego

²⁸    http://www.animalstudies.msu.edu/bibliography.php (16.05.2013).

²⁹    http://www.animalsandsociety.org/pages/courses (16.05.2013).