1945 -1948 - czasy względnej swobody twórczej
cenzura (kontrola wszelkich dziedzin kultury); tematyka wojenna;
literatura lagrowa i łagrowa (opowiadania T. Borowskiego, Z. Nałkowskiej, utwory G. Herlinga-Grudzińskiego);
literatura faktograficzna (reportaże Melchiora Wańkowicza);
literatura rozrachunkowa („Mury Jerycha” Tadeusza Berezy, „Węzły życia” Zofii Nałkowskiej; literatura emigracyjna;