1492316973

II. Sekcja Dziejów Oświaty

Badania prowadzone w 2015 r. w Sekcji Dziejów Oświaty koncentrowały się wokół następujących zagadnień: działalności Komisji Edukacji Narodowej (prof. dr hab. Kalina Bartnicka, dr hab. Katarzyna Dormus oraz dr Adam Sowiński jako sekretarz techniczny projektu badawczego), historii szkolnictwa wyższego, zwłaszcza uniwersytetów, u schyłku XVIII, w XIX i początku XX wieku, w tym także ewolucji programów kształcenia w kontekście rozwoju nowych dyscyplin naukowych (prof. dr hab. Kalina Bartnicka, dr hab. Joanna Schiller-Walicka, mgr Michał Piekarski), oświatowych i naukowych relacji polsko-rosyjskich i polsko-radzieckich w XIX i XX wieku (prof. dr hab. Leszek Zasztowt, dr hab. Joanna Schiller-Walicka, dr Jan Szumski), dziejów żeńskiego szkolnictwa średniego (dr hab. Katarzyna Dormus).

Prof. dr hab. Kalina Bartnicka kontynuowała prace związane z prowadzonym przez nią projektem badawczym Komisji Edukacji Narodowej model szkoły i nauczyciela: koncepcje, doświadczenia i inspiracje. Zorganizowała dwie sesje sprawozdawczo-naukowe: 1-3 czerwca w Kielcach i 10-11 listopada w Warszawie, a także cztery spotkania z wykonawcami grantu dla omówienia konkretnych problemów bieżących. Prowadziła kwerendy biblioteczne i archiwalne w Wilnie i w Moskwie pod kątem badania następujących zagadnień: analiza koncepcji rozwoju prawa szkolnego od Ustaw Komisji Edukacji Narodowej do ustaw dla Uniwersytetu Wileńskiego w początku XIX w. i przygotowywania przez profesurę wileńską przepisów szczegółowych dla Uniwersytetu Wileńskiego, opracowania biogramów nauczycieli szkół KEN w Wydziale Mazowieckim (w Warszawie i w Płocku) oraz badania specyfiki rozwoju polskich uniwersytetów i szkół wyższych na przełomie XVIII i XIX w. oraz odrębności rozwoju Szkół Głównych w Krakowie i Wilnie w czasach KEN. Rozpoczęła gromadzenie materiałów do monografii Wydziału Mazowieckiego KEN oraz prace nad tomem źródłowym, który obejmie konstytucje sejmowe z lat 1773-1793 (wraz ze statutami wewnętrznymi) dotyczące Komisji Edukacji Narodowej i dokumentujące instytucjonalny rozwój Komisji.

W 2015 r. pod redakcją naukową prof. Kaliny Bartnickiej, przy współpracy dr. Adama Sowińskiego i mgr Małgorzaty Wasiukiewicz-Rogulskiej, ukazała się polska edycja (z przekładami na język litewski i angielski) Ustaw Komisji Edukacji Narodowej dla Stanu Akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane. Roku 1783. Wydawnictwo to powstało w wyniku porozumienia IHN PAN i Ministerstwa Edukacji Narodowej, a jego celem jest, wobec zbliżającej się 250 rocznicy utworzenia KEN, udostępnienie środowiskom badaczy oraz wprowadzenie do europejskiego obiegu naukowego i rozpropagowanie największego osiągnięcia edukacyjnego wieku oświecenia w Rzeczypospolitej Obojga Narodów - utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, jej pomyślnie zrealizowanej, nowoczesnej i nowatorskiej w skali międzynarodowej reformy szkolnej, której założenia zostały ujęte w przepisy prawa państwowego, obejmujące całokształt spraw szkolnych, nauczycielskich i programowych. Ustawy zostały wydane wraz z oryginalnym indeksem rzeczowym oraz tabelami, rozkładami zajęć szkolnych i wzorami dokumentacji szkolnej ( które w oryginale zajmują ponad 41% całości Ustaw i dokumentują myśl pedagogiczną oraz metodę wdrażania koncepcji ideowych i pedagogicznych Komisji w praktykę szkolną). Tekst poprzedzony jest rozprawą pióra prof. Bartnickiej Ustawy dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane. Polski kodeks szkolny z XVIII wieku, opublikowany w 1783 r. przez Komisję Edukacji Narodowej. (Wprowadzenie do nowego wydania), s. 9-65.

W ramach badań nad organizacją uniwersytetów i kształceniem uniwersyteckim ukazało się w 2015 r. kilka tekstów prof K. Bartnickiej: obszerny artykuł Uniwersytety europejskie na przełomie XVIII i XIX wieku, („Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2015, nr

18