1869524886

PROBLEMY

Reforma rolna—

Zagadnienie przebudowy ustroju roi* nego jest jednym z najważniejszych zagadnień rzeczywistości |M>lskiej, z którymi zetknie się nasza odrodzona Oj" czyzna. Masa chłopska stanowi okrągło licząc 2/3 ogółu całej ludności kraju; od jej zamożności, od jej uświadomię* uia politycznego, od poziomu jej kultu* ry i cywilizacji zależy potęga gospodarcza, polityczna i kulturalna całego państwa.

Wszystko to, co w języku potocznym nazywamy krótko reformą ustroju rolnego, czy reformą rolną — nie ogranicza się absolutnie do parcelacji. Takie pojmowanie spiawy jest jej szkodliwym pomniejszaniem. Reforma rolna — to cały system zagadnień <eiśle zc sobą związanych i wzajemnie głęboko zazębiających się. Ograniczanie przebudo" dowy ustroju rolnego do parcelacji — to demagogia, lub w najlepszym razie dyletanctwo w zakresie znajomości potrzeb wsi polskiej.

Parcelacja jest bezwątpienia jednym z czołowych zagadnień w tej dziedzinie, ale nie jedynym, ani nie odosobnionym. Zazębia się z nią ściśle — • mówiąc przykładowo — sprawa komasacji, dalej sprawa pomocy kredytowej i to na ogromną skalę dla gospodarstw starych, uptlnorolnionych, jak i dla nowych, powstałych jako- produkt parcelacji.

V. parcelacją związana jest jak naj" sci^lej sprawa ustalenia minimalnej wielkości gospodarstwa, poniżej której rozdrabnianie go przy podziałach byłoby unicmożhWione. Jeśli parcelacja zostanie przeprowadzona bez określenia tego minimum — minie się z celem. Być może wpłynie na nieznaczną popraw? 11 rdzy chłopskiej* ale jej nie usunie i nie da się odczuć w zakresie całej masy chłopskiej. Bez określenia tego minimum gospodarstwa samodzielne, pełnorolne, w przeciągu jednego pokolenia rozdrobnią się i przestaną być pełnowartościowymi warsztatami pracy. Niedzielenie gospodarstwa poniżej określonego minimum może bvć przestrzegane przez cliło-

czy sowietyzacja?

pa — właściciela tylko wówczas, gdy będzie on widział realne możliwości zapewnienia bytu swoim dzieciom w dziedzinach poza-rolniczych, w przemyśle, handlu, rzemiośle.

Innym zagadnieniem o niezwykłej doniosłości dla wsi jest podniesienie po" ziomu produkcyjnego wszystkich gospodarstw chłopskich i przestawienie ich z typu czysto zbożowego na hardziej urozmaicony, z szerszym niż dotychczas uwzględnieniem hodowli, ogrodnictwa i innych działów produkcji rolnej. Wchodzimy tu w zakres kultury rolnej, w zakres racjonalnej organizacji i umiejętnej eksploatacji gospodarstwa chłopskiego. Dziedzina ta była u nas, zwłaszcza w Polsce środkowej i wschodniej, w stanie całkowitego niemal zaniedbania. Wszelkie dotychczasowe usi" lowania postawienia produkcji gospodarstwa na właściwym poziomie miały charakter czysto indywidualny i w ma" sic nie znajdowały należytego oddźwięku.

Stworzenie szeroko rozgałęzionego systemu szkolnictwa rolniczego — szkolnictwa, nastawionego całkowicie na potrzeby gospodarstwa chłopskiego, a połączonego z przymusem szkolnym w zakresie szkolnictwa niższego jest sprawą, która wysuwa sk* na miejsce naczelne.

Chłop wyprodukowane przez siebie płody musi sprzedać i to sprzedać w ten sposób, aby zysk ze sprzedaży pozwolił na zaspokojenie wszystkich jego potrzeb zarówno materialnych, jak i kulturalnych. Dotychczas chłop zmuszony był. sprzedawać wszystko to, co miał do sprzedaży — pośrednikowi prywatnemu, który wyciskał z niego wszystkie soki, wyzyskując bezlitośnie. Wszystkie zyski z handlu płodami rolnymi szły do kieszeni pośrednika i dla wsi, dla chłopa były całkowicie stracone. Chłop musiał zadawalać sie ochłapem. Właściciel gospodarstwa nie był w stanie wysiłkiem indywidualnym uwolnić się od duszącego go łańcucha pośredników prywatnych.

20