1941127184

143

ZA CZY PRZECIW?

dwupaństwowości Niemiec (to samo przesłanie zawiera także późniejszy artykuł Joachima-Fritza Vannahme³³). Stanowisko Waszyngtonu prezentuje Ulrich Schiller³⁴. Autor przytacza słowa sekretarza stanu USA Jamesa Bakera: jeżeli proces reform na Wschodzie zakończony zostanie pomyślnie, to nikt nie otrzyma z tego tytułu żadnych korzyści — mowa oczywiście o ewentualnym rozstrzygnięciu kwestii niemieckiej. Numer z 10 listopada 1989 r. nie zamieszcza (cykl wydawniczy) komentarza na temat upadku muru berlińskiego. Na okładce tygodnika ukazuje się artykuł Helmuta Schmidta³⁵ — podsumowanie ostatnich wydarzeń. Schmidt uważa, iż żaden Niemiec nie może być zainteresowany tym, by zjednoczenie Niemiec nastąpiło w granicach Republiki Federalnej.

Następny w dyskusji, Andreas Kilb³⁶, ostentacyjnie tematu zjednoczenia nie porusza. Kilba zjednoczenie nie interesuje — brak mu poczucia kontynuacji historycznej. Posługując się przykładem kurtki zabieranej dla przyjaciela na Wschodzie, Kilb zwraca uwagę na problemy praktyczne. 9 XI 1989 roku — w momencie upadku muru berlińskiego — najnowsze wydanie Die Zeit leżało już w kioskach. Na opracowanie materiału upamiętniającego to niezwykłe wydarzenie pozostało redakcji zaledwie 5 dni. Na okładce numeru z 17 listopada 1989 r. czytamy artykuł Theo Sommera³⁷, wciąż utrzymującego, że nakaz wolności jest nadrzędny wobec nakazu jedności. Nawet teraz Sommer nie zgadza się na zjednoczenie. Opowiada się za rozsądkiem, nie emocjami. Poza tym również w NRD rzadko się słyszy (w zasadzie dopiero raz) głosy prozjed-noczeniowe. Kolejny głos jest wspólnym Marion Grafin Dónhoff i Helmuta Schmidta³⁸. Autorzy apelują o aktywną pomoc Zachodu w procesie reform na Wschodzie. Szczególnie wagę sytuacji powinna docenić Wspólnota Europejska. Jeżeli reformy się nie powiodą, to odpowiedzialność za to spadnie na Zachód. A zjednoczenie? Wsparcie reform jest ważniejsze. Willy Brandt³⁹ także przedstawił swoje stanowisko wobec upadku muru berlińskiego. W kwestii zjednoczenia stwierdził, że obecnie cała Europa zbliża się „wewnętrznie”, nikt nie ma prawa oczekiwać, że akurat jej niemieckie „części” będą się od siebie oddalać. „Dwupaństwowości” Niemiec nie można podnieść do rangi dogmatu, natomiast równie mało przekonujące jest odwoływanie się do konieczności utworzenia wielkiego państwa narodowego. Każdy, kto nie był do tej pory zwolennikiem polityki małych kroków, powinien dziś zrozumieć jej ko-

³³    Zwischen Angst und Auftrumpfen. Frankreich tut sich schwer mit ersten Reaktionen auf die ostdcutschcn Ereignissen. DZ nr 44 z 27 X 1989.

³⁴    Baker setzt auf Perestrojka. Aber in der deutschen Frage gibt sich Washington behutsam. DZ nr 44 z 27 X 1989.

³⁵    Ein Aufstand gegen Zwang und Liige. Der Umbruch in der DDR und die Westdeutschen. DZ nr 46 z 10 XI 1989.

³⁶    Zeichcn und Wundcr. Die Zeit nr 46 z 10 XI 1989.

³⁷    O Freiheit! kchrcst Du zuriick? Vom Aufbruch in der DDR zum Durchbruch der Mauer — Wie weiter in Deutschland? DZ nr 47 z 17 XI 1989.

³⁸    Auf den Westen kommt es an. Chaos oder Aufbau einer neuen Welt — das ist jetzt die Frage. DZ nr 47 z 17X1 1989.

³⁹    Wenn Europa wieder zusammenwachst. Die Deutschen durfen sich bei der Ausgestaltung ihrer Einheit nicht verheddem. DZ nr 47 z 17 XI 1989.