1999020440

12 STANISŁAW KOŃCZAK (12)

W maja warstwa powierzchniowa nagrzewa się intensywnie, wv-twaiza się tzw. dichotermia, to znaczy, że warstwa powierzchniowa i warstwa denna są cieplejsze od warstw pośrednich. Stopniowo układ termiczny przechodzi w normalny. Na powierzchni basenu głównego temperatura wynosi około 5°, w warstwach dennych 4", a w warstwie pośredniej od 1° na północy do 3° na południu. W zatoce Botnickiej marny na powierzchni od 1 do 3", na dnie 2—2,5°, a w warstwie pośredniej poniżej 1°. W maju zaznacza się również spora różnica temperatury wody u brzegów wschodnich i zachodnich Bałtyku południowego — brzeg szwedzki ma 4", a brzeg wschodni 7 i 8"; izoterma 7° przebiega tuż przy brzegu zatoki gdańskiej i wybrzeży Łotwy i Estonii do Windawy.

%/

W sierpniu powierzchniowa warstwa homohaliczna basenu centralnego nagrzewa się silnie — do 16° a nawet 18°. Pod nią zaznacza się ostro warstwa skoku termicznego. Wody denne basenu głównego mają od 4 do 7". Zatoka Botnicka ma na powierzchni 12—13°, na dnie 2—4°.

II listopadzie wreszcie woda, ochładzając się na powierzchni dzięki coraz intensywniejszemu wyparowaniu (długie noce), staje się cięższą i opada w dół, a na jej miejsce wchodzi woda z warstw niższych. I a ujemna konwekcja termiczna trwa tak długo, aż wyczerpie się zapas ciepła warstwy powierzchniowej, po czym następuje odwrócenie układu termicznego.

Warstwa skoku termicznego, obniżając się, jest w listopadzie mniej więcej na głębokości 50 metrów⁷. Na powierzchni wynosi temperatura w listopadzie od 4° w Bottenwiku do 9° w zatoce Gdańskiej, na dnie zaś około 3° w zatoce Botnickiej, 0° w basenie centralnym a 10° w morzu Bełtów.

W ogóle wody Bałtyku są najchłodniejsze u spągu warstwy ho-mohalicznej; nieciągłość bowiem słoności i gęstości wody stanowi zaporę dla prądów konwekcyjnych, powodujących mieszanie się wody pod względem termicznym tak głęboko, jak sięga wpływ promieni słonecznych. Warstwy wody leżące poniżej nie biorą udziału w krążeniu ogólnym i mają odrębne stosunki termiczne.

W warstwach dennych temperatura wody i jej wahania roczne zależą głównie od przelewania się nowych mas słonej wody z Kattegatu, o czym mowa była wyżej. Amplituda wahań rocznych wynosi około 2,5° w basenie Gotlandu, zaś w nieckach Botniku tylko 1,5°. Istnienie powierzchownej warstwy homohalicznej, wykrytej przez K r ii m-mela (24) jest bardzo ważne w gospodarce cieplnej Bałtyku. Działa ona regulująco na stosunki termiczne, jest to pewnego rodzaju „centralne ogrzewanie oddające nagromadzone latem zapasy ciepła do późnej jesieni, co w znacznym stopniu łagodzi klimat strefy brzeżnej.