1999020787

74 STANISŁAW KOŃCZAK (12)

dr, na kilkadziesiąt kilometrów niknie, np. średnia temperatura stycznia w Libawie wynosi —2,7°, a w Kownie —4,7°; w Windawie —2 2° a w Tartu —(>,3°.

Y\ izotermach miesięcznych zaznacza się silny wpływ prądu zatokowego w kierunku dodatnim oraz słaby wpływ basenu Bałtyku w kierunku ujemnym; przez cały rok jęzor wyższych temperatur sięga wzdłuż wybrzeży Norwegii na północ. Izotermy nad samym Bałtykiem są zimą wygięte silnie na północ, latem nieco słabiej na południe.

Izotermy stycznia (59a) zawierają się nad obszarem Bałtyckim w granicach od 0° w Skagerraku do —16° w Szwecji północnej. Obiegają półwysep skandynawski i wschodni brzeg Bałtyku. Izotermy te wychodzą z morza na ląd pod ostrym kątem, co świadczy o dużych różnicach w nagrzaniu; ląd jest wyziębiony, masa wody Bałtyku ma jeszcze zapas ciepła. Brzeg szwedzki Bałtyku jest średnio o 3° cieplejszy od fińskiego mniej więcej aż do Gefle, dalej na północ w Bot-niku lóżnica maleje. 0 różnicy w stosunkach termicznych szwedzkiego brzegu Bałtyku i wybrzeży norweskich Atlantyku świadczy to, że bizeg norweski, rozciągając się przez 14° szerokości geograficznej, ma różnicę temperatur w styczniu 0°, zaś wybrzeże szwedzkie — na 11° szerokości geograficznej ma różnicę temperatury o 11°.

Największy gradient termiczny jest w styczniu między północną Szwecją a Norwegią, gdyż graniczy tam wpływ Golfstromu z antycy-klonem lapońskim. W przebiegu izoterm zaznaczają się dwa bardzo wyraźne ośrodki zimne, jeden ze średnią —IG" (przy minimum absolutnym —f)l°) w Laponii, drugi ze średnią —14° w Szwecji środkowej— w cieniu gór Skandynawskich. Oba te ośrodki są przedzielone, jakby bramą, obniżeniem gór koło Jolunheimu, przez które dopływa cieplejsze powietrze z nad Atlantyku. Izoterma zerowa biegnie wzdłuż brzegów niemieckiego i polskiego Bałtyku poniżej Gotlandu, wzdłuż brzegu południowej Szwecji ku Norwegii.

W iosna jest na Bałtyku stosunkowo najchłodniejszą porą roku. Energia cieplna promieniowania słonecznego jest jeszcze mało skuteczna, bo masy wody są bardzo wyziębione i ciepło zużywa się na stopienie olbrzymich mas lodu w zatokach fińskiej i botnickiej. W tym samym czasie ląd się już nagrzewa. YV maju ląd jest już znacznie cieplejszy od morza, w przebiegu izoterm znikają wygięcia nad Golfstromem, izotermy układają się równoleżnikowo.

Izotermy lipca na pierwszy rzut oka mają podobny układ jak styczniowe; tak samo biegną wzdłuż półwyspu skandynawskiego i Bałtyku, tylko że gradient termiczny jest o wiele słabszy i skierowany