1999020314

8 STANISŁAW KOŃCZAK (8)

w tzw. głębi Gotlandskiej; na południu w obrębie zatoki Gdańskiej, sonda opuści się do 109 metrów.

Wyspa Gotland i ławica Hoborg oddzielają basen Landsorfu, w północnej części którego mamy najgłębszą kotlinę — w pobliżu małej wysepki Gotska Sandó (469 metrów). Nieco na uboczu leżą zatoki: Ryska, zabarykadowana wyspami Osel i Dago i sięgająca do 53 m głębokości oraz zatoka Fińska, zwężająca się ku wschodowi i z głębokościami malejącymi od 100 m ku wschodowi.

Płytkie skaliste progi łączą szkiery szwedzkie z fińskimi poprzez archipelag Alandu (1 duża i około 300 małych wysp). Połączenie to przerwane jest przy brzegu szwedzkim tzw. rowem Alandskim z głębią 301 metrów. Całość tworzy morze Alandów.

Ostatnią z części składowych Bałtyku jest zatoka Botnicka czyli Bot ni k. Budowa jej jest zupełnie inna niż Bałtyku; jest to kocioł w samym środku tarczy archaicznej, powstały z uskoków i pogłębiony przez lodowce. Długość jej wynosi 700 km, największa szerokość 225, najmniejsza 75 km. Pomostem wysp Norra Kvarken przedzielona jest zatoka Botnicka na dwie części; właściwą zatokę Botnicką i tzw. wik Botnicki (Bottenwik). Ukształtowanie dna przypomina do złudzenia krajobraz polodowcowy Szwecji lub Finlandii. Głębie rozrzucone są nieregularnie, sięgają one — koło Harnosand — 249 m, koło Bjurroklub— 124 m.

Z form drobniejszych wymienićby należało zalewy: Odrzański, Wiślany, Kuroński, mierzeję Helską.

Powierzchnia całego Bałtyku w/g Krummela wynosi 430.000 km², co czyni mniej więcej 0,4% powierzchni oceanu Atlantyckiego. Objętość w/g H a 1 1) f a s s’a wynosi 28.730 km³. Powierzchnia zatoki Botnickiej wynosi 102.000 km², objętość 6.150 km³, zatoki Fińskiej w/g Wittinga—29.900 km² i 1.125 km³, zatoki Ryskiej — 1.900 km² i 270 km³.

Długość rzeczywista linii brzegowej równa się 5.600 km, długość najmniejsza możliwa = 2,300 km, co daje rozwój linii brzegowej 60%. (Morze Śródziemne ma odpowiednio 77%). Długość wybrzeża szwedzkiego od Skagen do Torneo wynosi 1.800 km.

Dno Bałtyku posiada formy bardzo urozmaicone; część północna jest wyżłobiona przez lodowiec w skalistym podłożu tarczy fennoskan-dyjskiej, podczas gdy południowa przedstawia obszar akumulacji lodowcowej jako olbrzymia rozmyta morena denna. Stąd mamy tam dużo mielizn, raf i podwodnych kamieni, dno jest w licznych miejscach usiane zbiorowiskami głazów narzutowych, stanowiących poważne przeszkody dla żeglugi. Obserwujemy również wędrówki tych głazów po