1999021145

181

Gramatyczne właściwości terminów technicznych

ANTONIMIA

♦Jest rzeczą stwierdzoną, że w terminologii istnieją, a nawet są specjalnie wprowadzane pojęcia przeciwstawne, antonirniczne, które są realizowane za pomocą środków' tak leksykalnych, jak i słowotwórczych. Jak stwierdza N. /. Kotiełow^ra, „npornBonojio>KCHHe noHSTHii — 3JieMeHT HaywHoro onn-camis oóbeKTOB, opramnytomee ero Hanajio. HB/iaflCb TOHKaMH oTCHĆTa, npo-TMBonojio>KHbie noHHTHH no3BOJi«K)T H3MepsTb £BJI€hh5I, npn3H.aKH, KanecTBa. A HayKa HaHHHaeTcs TaM, nucaji MeHACJieeB, rne mojkho cHHTaTb...”⁶

Przytoczony cytat konstatuje fakt istnienia i niezbędności wprowadzania pojęć przeciwstawnych w terminologii, dlatego zjawisko antonimii w języku nauki i techniki jest rozpowszechnione bodaj że szerzej niż w języku ogólno-literackim. Przytoczmy kilka przykładowi Gjihhchhh cbct — AajibHHń cbct (WS Trp, s. 1047), KOHTaKTHoe peAe — óecKOHTaKTHoe peAe (WSTrp, s. 1006, 1007), MKKpococTOHHMe — MaKpococTosHwe (WSTrp, s. 556, 618), BepxH«s MepTBas to-HKa — hhhchss MepTBas TOHKa (WSTrp, s. 1240), BnycKHOH KOJuieKTop — bm-nycKHOM KOJuieKTop (WSTrp, s. 440), BnycKHOH KJianaH — BbinycKHOH KJianaH (WSTrp, s. 418), TaKT Bnycica — TaKT BbinycKa (WSTrp, s. 1250), (J)HJibTp rpyóon ohhctkh — (J)HjibTp tohkoh omhcth ("WSTrp, s. 1319) i wiele innych, które świadczą o tym, że zjawisko antonimii nie tylko nie jest obce terminologii, lecz wręcz odwrotnie, właśnie w' niej pojęcia antonirniczne stały się w wielu wypadkach niezbędne. W języku nauki i techniki mogą pow-stawać własne sposoby tworzenia antonimowi Na przykład terminy TBepAbie Te-,ia i acHAKne Tejia (WSTrp. s, 1211, 1212) powstały właśnie w języku nauki, gdyż potocznie zwykliśmy TBepAOMy przeciwstaw iać Msncoe.

ŹRÓDŁA I SPOSOBY FORMOWANIA Sil? LEKSYKI TERMINOLOGICZNEJ

Analizując terminologię techniczną pod względem źródeł jej pochodzenia i sposobów' formowania należy brać pod uwagę: 1) zapożyczenia z języków obcych, które stanowią gotow ą terminologię, przenoszoną do języka rosyjskiego i wykorzystywaną bez żadnych zmian, 2) zapożyczenia z rosyjskiego języka potocznego, 3) słowotw^rórstwo oparte na formantach z języków' klasycznych.

ZAPOŻYCZENIA Z INNYCH JĘZYKÓW

Są one bardzo szeroko rozpowszechnione w terminologii rosyjskiej. Wydaje się, iż jest to naturalny i nieunikniony sposób uzupełniania języka technicznego, mimo że prawie w^re wszystkich krajach toczy się walka o czystość języka oj-

* H. 3. KoTejiOBa, K eonpocy o cneifiujjuKe mepMuna. W: JlnHrBMCTHwecKne npo6/iCMbi..., op. cit., s. 122.