2212788458

■ Polisemia - jednostkę polisemiczną definiuje się jako jednostkę leksykalną, charakteryzującą się wieloznacznością, czyli posiadającą wiele znaczeń, pochodzących ze wspólnego źródła:

► przykłady relacji polisemicznej:

otwierać usta = zaczynać mówić, dziwić się, zasłuchać się

mówić na wiatr = mówić bez skutku, nie znajdując posłuchu; mówić, nie biorąc odpowiedzialności za swoje słowa (Pajdzińska 1988: 110).

Możliwości stosowania dowolnego stylu wypowiedzi (także z uwzględnieniem frazeologizmu) polegają na tym, iż użytkownik języka dysponuje pewną skalą wariantów leksykalnych i syntaktycznych, za pomocą których może wyrazić to, co ma na myśli (por. Burger, Jaksche 1973: 93). Zakładamy oczywiście, że użytkownik języka dokona wyboru wariantu właściwego, inaczej jego komunikat nie będzie precyzyjny.

W określonym gatunku literatury oraz publicystyki można dostrzec tendencję do stosowania licznych przekształceń struktury lub składu leksykalnego związków frazeologicznych. Tego typu zabiegi stylistyczne stawiają pod znakiem zapytania nie znaczenie samego frazeologizmu, lecz stałość i niezmienność jego formy (por. Burger, Jaksche 1973: 97). Natomiast, w jakim stopniu zmiany te wpływają na treści znaczeniowe związków frazeologicznych, zależy przeważnie od kontekstu, w jakim wyrażenia te zostały usytuowane w tekście.

„Frazeologia, rozpatrując związki wyrazowe od strony semantycznej, ustala ich treści znaczeniowe i zharmonizowanie z kontekstem oraz rozpatruje elementy związku ze względu na ich spoistość wewnętrzną (...). Stylistykę interesuje zastosowanie związków frazeologicznych w większych jednostkach językowych, takich jak zdanie, cała wypowiedź, a nawet cały utwór” (Skorupka 1960: 97).

Frazeologizmy można przyporządkować rozmaitym płaszczyznom stylu, dokładnie tak, jak poszczególne słowa. Dlatego cieszą się one znaczną frekwencją w języku potocznym. Analizowane w niniejszej pracy jednostki frazeologiczne pochodzą z materiałów publicystycznych, których język - w większym stopniu niż inne formy wypowiedzi utrwalone na piśmie - zbliżony jest do przeciętnej polszczyzny warstw wykształconych. Charakteryzuje się więc potocznością, przewagą elementów o funkcjach przede wszystkim komunikatywnych i ubóstwem zabiegów stylizacyjnych. Teksty prasowe zawierają liczne połączenia wyrazowe, zaczerpnięte z różnych odmian polszczyzny. Biorąc pod uwagę specyficzne warunki pracy dziennikarskiej, teksty te podlegają mniej rygorystycznej kontroli językowej niż wydawnictwa książkowe. Ich lektura może zatem dostarczyć cennego materiału do analizy zagadnienia funkcji związków frazeologicznych w języku.

18