2212788587

Rozdział III. Frazeologizm jako zagadnienie teorii i praktyki translatorycznej

1. Tłumaczenie jako komunikacja międzyjęzykowa

Każdy proces tłumaczenia jest nie tylko zabiegiem stricte językowym, lecz także swoistym zdarzeniem społecznym, w którym przekraczane są granice poszczególnych kultur i wywodzących się z nich języków. Translacja językowa, zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej, jest próbą zrozumienia tekstu (por. Wawrzyniak 1991: 131). Innymi słowy - jest to zamysł najbardziej optymalnego odtworzenia sensu treści wypowiedzi ustnej lub pisemnej. Szczególną trudność w tłumaczeniu na język obcy sprawiają związki frazeologiczne. Wieloaspektowość frazeolog izmów powoduje, iż wiele kwestii związanych z przekładem tych struktur pozostaje nadal niezbadanych i niedostatecznie opisanych w literaturze przedmiotu.

Według Z. Wawrzyniaka (1991: 163) nadrzędnym zadaniem tłumacza jest stworzenie na podstawie danego tekstu języka oryginału takiego odpowiednika w języku przekładu, który temu pierwszemu odpowiadałby w pełni pod względem komunikacyjno -semantycznym. Tę słuszną myśl autor rozwija następująco:

„Wytworzenie translatu jest każdorazowo utrwaleniem rezultatów rozumienia tekstu wyjściowego. Oryginał i translat, jako dwa teksty różnojęzyczne, mają swoje tertium comparationis¹² w tłumaczu, a dokładniej mówiąc, w jego rezultatach rozumienia, osiągniętych w odniesieniu do oryginału i utrwalonych w sformułowaniach składających się na translat" (Wawrzyniak 2002: 41).

2. Zagadnienie ekwiwalencji w translacji¹³

Pojęcie ekwiwalencji odgrywa kluczową rolę w dwóch dziedzinach, w których badana jest problematyka porządkowania i systematyzowania struktur językowych -w lingwistyce kontrastywnej i translatoryce. Istnienie zbieżnych programów lingwistyki kontrastywnej i translatoryki określił W. Koller (1979: 183). Zgodnie z tą koncepcją translatoryka bada problematykę ekwiwalencji oraz precyzuje relacje zachodzące pomiędzy tekstem oryginału i przekładu. Lingwistyka kontrastywna natomiast analizuje warunki i założenia podobieństwa formalnego oraz opisuje poszczególne struktury i zdania (por. Koller 1979: 183).

¹²    Dosłownie łac. - trzecie do porównania (podstawa porównania)

¹³    Szerzej na temat ekwiwalencji w podrozdziałach 2.1. i 2.2.

46