223427914

PIOTR STACHIEWICZ

wycofujących się Niemców — zdecydowany motyw polityczny w odniesieniu do wojsk radzieckich.

Po rozwiązaniu tzw. „Grupy Północ”, oraz po wycofaniu sil powstańczych ze Starówki, czyli po 37 dniach walki — powstanie trwało jeszcze potem 26 dni, kontynuowane w myśl realizacji jednego z wariantów, który był podstawą jego rozpoczęcia ^ir\ I stąd cytowane przez Ciechanowskiego oceny gen. „Bora”-Komorowskiego, których autorem był płk. Bokszczanin, nie mają żadnego istotnego znaczenia. Czy gen. „Bór”-Komorowski posiadał wyższe wykształcenie wojenne czy nie, czy dowodził w swym życiu dywizją, pułkiem czy plutonem egzekucyjnym — to na decyzję powstania i na jego przebieg nie mogło wywrzeć i nie wywarło najmniejszego wpływu.

Ciechanowski kończy genezę okoliczności dyplomatycznych i politycznych, które doprowadziły do wybuchu powstania, na wydaniu rozkazu cytowanego na wstępie, czyli doprowadza tę genezę do dnia 31 lipca 1944 r. Poza analizą znalazł się okres samego powstania i cały okres popowstaniowy. Nie jest on przedmiotem książki i nie musi być w niej analizowany. Jednakże szereg zjawisk i faktów, jakie miały miejsce po 31 lipca 1944 r., pozwoliłoby pogłębić lub sprostować ocenę koncepcji i poczynań charakteryzowanych przez autora ludzi.

Główne tezy pracy Ciechanowskiego sprowadzają się do następujących spraw.

Stalin gotów był dojść do porozumienia z rządem RP w Londynie pod warunkiem uznania linii Curzona, rekonstrukcji tegoż rządu i wejścia w jego skład komunistów i ich sympatyków. Idzie tu o okres po zerwaniu stosunków dyplomatycznych, tj. po 25 kwietnia 1943 r., a przynajmniej do 17 lipca 1944 r., w którym to dniu Stalin opowiedział się za utworzeniem PKWN, choć jeszcze nie rządu tymczasowego. Rząd RP nie był gotów do podjęcia rozmów zmierzających do kompromisowego rozwiązania sporu terytorialnego ze Związkiem Radzieckim ani do przeprowadzenia rekonstrukcji gabinetu w Londynie.

¹⁵ I w tym miejscu retrospekcja genezy tego stanowiska i jego późniejszej modulacji mogłyby wiele autorowi wytłumaczyć w odniesieniu do sytuacji z przełomu lat 1943/44 i I półrocza 1944.

1098