2443701242

34 Andrzej Janicki

spowalnianie procesów starzenia się organizmu.

Składnikami biologicznie aktywnymi, które uznano we wspomnianym dokumencie, za kluczowe w osiąganiu profdaktycznego i terapeutycznego działania żywności funkcjonalnej, uznano: błonnik, oligosacharydy, alkohole wielowodorotlenowe, poli-fenolc, fosfolipidy, białka i peptydy, wielonicnasycone kwasy tłuszczowe, składniki mineralne, witaminy, probiotyki, fitozwiązki (antocyjany, glikozydy, izoprenoidy). Żywność taka powinna uzyskać licencję ministerstwa po dokonaniu szeregu badań chemicznych, biochemicznych, mikrobiologicznych, żywieniowych oraz klinicznych. Przyczyną intensywnych badań nad żywnością funkcjonalną w Japonii była rządowa strategia zapobiegania chorobom cywilizacyjnym w celu obniżenia gwałtownie rosnących kosztów ochrony zdrowia w tym kraju [5].

Jest więc oczywiste, że żywność funkcjonalna, reprezentowana przez typowe produkty spożywcze, ale wzbogacone w składniki biologicznie aktywne (nutraceuty-ki), zgodnie z założeniami stosowanymi w Japonii, powinna charakteryzować się wartością odżywczą, ocenianą zgodnie z kryteriami stosowanymi w przypadku żywności konwencjonalnej. Nie wydaje się natomiast możliwe w najbliższych latach, uznanie wielu biologicznie aktywnych substancji pochodzenia roślinnego (fitozwiąz-ków) za niezbędne składniki odżywcze. Ustalenie fundamentalnych zaleceń żywieniowych jest, w przypadku fitozwiązków skrajnie utrudnione, w porównaniu z zaleceniem żywieniowym składników mineralnych czy witamin. Wynika to z ogromnej liczby tych związków, posiadających bardzo zróżnicowaną aktywność zależnie od wysoce zmiennej budowy strukturalnej cząsteczek, gatunku, a nawet odmiany rośliny, modyfikowanej znacznie przez równie wiele substancji towarzyszących działających antago-nistycznie lub synergistycznic.

Możliwości wykorzystania żywności funkcjonalnej w chorobach przewlekłych

Szczególne znaczenie żywności funkcjonalnej ma wynikać z jej działania w przypadku następujących chorób cywilizacyjnych [lOj:

•    miażdżyca, choroba wieńcowa, udar mózgu i nadciśnienie tętnicze - obniżanie poziomu cholesterolu ogółem i jego formy LDL, stężenia trigliccrydów oraz ho-mocysteiny w surowicy krwi, obniżanie wysokiego ciśnienia tętniczego, uzupełnianie braków witamin z grupy B, a szczególnie witaminy B6 i witaminy C, regulowanie poziomu sodu, potasu, wapnia i magnezu, uzupełnianie braku wieloniena-syconych kwasów tłuszczowych - WNK.T, duża zawartość naturalnych substancji przeciwzakrzcpowych, jak np. flawonoidy, allicyna;

•    otyłość - niska wartość energetyczna przez zastosowanie zamienników tłuszczów i sacharozy, duża zawartość błonnika;