2525392932

utrzymanie, a sława jej daleko sięgała po całej Europie.

W trzy lata po przeniesieniu do Dzikowa, tj. w 1834 roku, hrabia Jan Feliks zlecił znanemu architektowi włoskiemu Franciszkowi Marii Lancicmu przygotowanie projektów przebudowy zamku oraz budowy kilku obiektów towarzyszących. Odtąd należy mówić o istnieniu w Dzikowie zespołu zamkowego, na który obok budynku głównego składa się pawilon, nazwany później "starym zamkiem", kordegarda, ujeżdżalnia koni wraz z powozownią oraz ogrodzenie zespołu. Wszystkim budowlom nadano formy utrzymane w stylu neogotyku angielskiego. Lanci zaprojektował także wyposażenie wnętrz, które możemy podziwiać do dzisiaj w pokojach bibliotecznych zamku. Na ten okres datuje się także założenie w Dzikowie parku krajobrazowego z wieloma gatunkami egzotycznych drzew.

Po śmierci Jana Feliksa w 1842 roku cały majątek był nadal sprawnie zarządzany, w czym wyróżnił się zwłaszcza Jan Dzierżysław, postać światła, prezes Rady Powiatowej w Tarnobrzegu i Towarzystwa Rolniczego w Krakowie, poseł na Sejm, w latach 1886-1890 piastujący urząd marszałka Sejmu Krajowego. Jak przystało na dobrego gospodarza, często sam konno objeżdżał i kontrolował folwarki, załatwiał sprawy administracyjne oraz osobiście "zajmował się uporządkowaniem zawiłych spraw serwitutowych po ustaniu pańszczyzny".

Członkowie rodu nigdy nie zapomnieli swej rodzinnej tradycji wiernej służby dla Rzeczypospolitej. Podtrzymano ją przez udział, wraz z innymi ochotnikami z Tarnobrzega, młodego Juliusza Tarnowskiego w walkach Powstania Styczniowego 1863 roku. Juliusz, jak i wielu innych, poległ w jednej z powstańczych potyczek.

Zapewne wydarzenia związane z Powstaniem przyśpieszyły decyzję Zofii z Zamojskich Tarnowskiej o fundacji szpitala dla Tarnobrzega. Nie była to jedyna inicjatywa przedstawicieli rodu. Na szczególne wyróżnienie zasługuje tu postać prof. Stanisława Tarnowskiego, któremu Tarnobrzeg zawdzięcza wybudowanie dworca kolejowego. Stanisław Tarnowski przeszedł do historii jako wybitny znawca literatury polskiej, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, czołowy przedstawiciel konserwatywnej grupy "Teki Stańczyka". Przyjaźnił się z wieloma artystami, m.in. z Janem Matejką.

W czasach niepodległej II Rzeczypospolitej panem na Dzikowie był hr. Zdzisław Tarnowski, poseł do Sejmu Krajowego we Lwowie, potem także do parlamentu Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Dzięki niemu odnowiono fundację i gmach szpitala miejskiego w Tarnobrzegu, wybudowano kościoły w Chmielowic i Tarnowskiej Woli. a także neobarokową fasadę kościoła Dominikanów. W czasie wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku hr. Zdzisław wy-

- 13 -