2525393915

356 M. Orzechowski

przecież komuniści nie byli w lepszej sytuacji. Bardzo często ich położenie było jeszcze gorsze, gdyż prześladowano ich jako Polaków i jako komunistów. A jednak nie znajdowali się oni tak jak Związek Polaków w stanie „ubliżającej i beznadziejnej defensywy" ^10ł, byli partią walki, która mimo prześladowań i represji potrafiła z roku na rok poszerzać krąg swych zwolenników i sympatyków. Tymczasem zasięg organizacyjny ruchu polskiego kurczył się z roku na rok. Tak np. we wrześniu 1923 r. Dzielnica Śląska Związku Polaków w Niemczech liczyła około 7000 członków, na początku 1924 r. już tylko 5129 ¹⁰², a w 1926 r. — zaledwie około 1000 ^,03. Podobne zjawisko zachodziło w Zjednoczeniu Zawodowym Polskim, które w 1931 r. np. liczyło 1200 członków ¹⁰⁴, a w 1932 r. — 813 ¹⁰⁵, co praktycznie oznaczało, iż utraciło ono wszelkie znaczehie w ruchu robotniczym. Z roku na rok spadała liczba głosów oddawanych na listy polskie w wyborach do Reichstagu, Landtagu, sejmików prowincjonalnych i powiatowych oraz rad miejskich ¹⁰⁶. Tak mścił się brak programu społecznego, niedocenianie tego, iż „w masie naszego ludu tkwi poczucie krzywdy społecznej" ¹⁰⁷, że „nasz lud polski to wielka masa ludności pracującej, odczuwającej głęboko, że obcy kapitalista wyzyskuje ją z całą zapamiętałością" ^ł08, że „dopiero wówczas, gdy polski ruch narodowy w Niemczech będzie równocześnie ruchem społecznym setek tysięcy robotników polskich i chłopów polskich ... dopiero wówczas zaspokoi on odczucia mas polskich ..." ¹⁰⁹ Świadomość tego faktu zaczęła przenikać do ruchu polskiego bardzo późno, kiedy w zasadzie nie można już było powstrzymać kryzysu zaufania i przeciwstawić się skutecznie działalności komunistycznej. W 1928 r., kiedy w wyborach do Reichstagu Polacy utracili prawie 12 000 głosów (w porównaniu z r. 1924), a KPD zyskała

¹⁰¹    Jw., k. 15, informacja Dzielnicy I Związku Polaków w Niemczech z 23 VII 1926.

¹⁰²    Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Konsulat RP w Opolu, w. 1, teczka 282, sprawozdanie z I Walnego Zebrania Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.

i°s ap Wrocław, RO I, 1859, k. 482, betrifft die Polenbewegung in Deutschland Stand vom 1. Januar 19.27. Memoriał sprawozdawczy ministerstwa spraw wewnętrznych.

’°* Archiwum Akt Nowych, Światowy Związek Polaków, 164, pismo ZZP z 8 IV 1931 do Rady Organizacyjnej Polaków z Zagranicy.

¹⁰⁵ H. Zieliński, Stanowisko międzynarodowego kapitału finansowego i ośrodków międzynarodowej reakcji oraz burżuazji polskiej wobec Śląska w latach 1917—1945 (Konferencja Śląska, t. II, Wrocław 1954, s. 112).

¹⁰⁰ Zestawienie wyników wyborów do Reichstagu daje Zieliński, Warunki rozwoju..., s. 90 i n.

¹⁰⁷    O społeczne oblicze naszej pracy narodowej (Dziennik Berliński, 7 XII 1932).

¹⁰⁸    Jw.

¹⁰⁸ Jw.